Zawiadomienie o wyrejestrowaniu z ubezpieczenia społecznego ma formę oświadczenia, wobec czego organ ubezpieczenia społecznego nie może odmówić jego przyjęcia, ale może dokonać weryfikacji zasadności i zgodności z prawem czynności podejmowanych przez ubezpieczonego.
Stan faktyczny:
Decyzją z 2 stycznia 2006 r.
ZUS objął P.Ch. ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach wskazanych w tej decyzji, gdyż uznał, iż zgłaszanie przez ubezpieczonego licznych przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej – poczynając od 2003 r. – łączące się z wyrejestrowaniem i ponownym zgłaszaniem do ubezpieczeń, było sprzeczne ze sposobem prowadzenia działalności gospodarczej w sposób ciągły i zorganizowany.
Sąd okręgowy wyrokiem oddalił wniesione przez P.Ch. odwołanie jako bezzasadne.
Z ustaleń sądu wynikało, że P.Ch. działalność gospodarczą prowadzi od 1993 r. We wtorki, piątki i soboty jeździ w celach handlowych na rynek do C., a w niedzielę handlował na rynku w miejscowości P. Poniedziałki, środy i czwartki były dniami wolnymi od handlu. Z urzędem skarbowym rozlicza się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego. W 1999 i w 2000 r. ww. odwołujący nie zgłaszał przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej. Począwszy od 2001 r. odwołujący zgłaszał do ZUS prowadzenie działalności gospodarczej tylko wtedy, kiedy handluje na rynku. Dni wolne od handlu nie są przez odwołującego traktowane jako prowadzenie działalności gospodarczej. W okresie od 2003 do 2005 r. ubezpieczony 65 razy dokonywał zgłoszenia siebie jako płatnika i ubezpieczonego na formularzach ZUS ZFA i ZUS ZUA oraz 65 razy dokonywał wyrejestrowania. Należna składka na
ubezpieczenie społeczne była odprowadzana przez odwołującego, z pominięciem dni wolnych od handlu.
P.Ch. wykreślał się z ewidencji prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w styczniu i w lutym 2001 r. i od 14 grudnia 2001 r. do 15 marca 2002 r. W okresie objętym zaskarżoną decyzją nie zgłaszał przerw we wpisie do ewidencji przedsiębiorców.
Jako podstawę prawną oddalenia odwołania
sąd wskazał na art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 i ust. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn.zm.). Sąd przyjął, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest to, czy ubezpieczony w okresie dokonywanych wyrejestrowań z ubezpieczeń społecznych zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, i ocenił, że brak jest podstaw do uznania, by w spornych okresach zaprzestał on prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż działalność taka musi mieć charakter ciągły. Zgłoszenia zaprzestania prowadzenia działalności dotyczyły zaś krótkich, często nawet jedno- lub dwudniowych okresów. Nie można uznać, iż w dni nietargowe P.Ch. nie prowadził działalności, choć faktycznie nie handlował. W działalności gospodarczej zdarzają się bowiem okresy aktywności zawodowej oraz okresy wyczekiwania bądź przygotowywania kolejnych transakcji. Te okresy, mimo że ubezpieczony nie prowadził handlu i efektywnie nie zarobkował, są również okresami prowadzenia działalności.
Prowadzenie działalności gospodarczej występuje bowiem zarówno w okresach faktycznego handlu lub innej działalności, jak i w okresach wykonywania innych czynności związanych z działalnością (czynności związane z naprawą czy konserwacją użytkowanego samochodu, załatwianie spraw urzędowych). Wszystkie te czynności pozostają w ścisłym związku z działalnością handlową, zmierzają bowiem do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania. Na poparcie tego stanowiska sąd powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., sygn. akt II UK 111/03, zgodnie z którym faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie ich poszukiwania nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powoduje uchylenia obowiązku
ubezpieczenia społecznego.
Stanowisko SA:
Apelacja jest bezzasadna. Mając na uwadze okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, sąd okręgowy dokonał prawidłowej wykładni przepisów art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznając, iż w przypadku skarżącego nie zachodziły podstawy do uznania, iż w dni tygodnia, w których nie podejmował czynności bezpośrednio związanych z prowadzoną przez siebie działalnością handlową nie podlegał ubezpieczeniom społecznym.
Powoływanie się przez odwołującego na wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2005 r. (sygn. akt I UK 105/04) nie upoważnia w żadnej mierze do przyjęcia poglądu, iż skoro ubezpieczony odnotowywał w dokumentacji księgowej przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej, to skutkuje to automatycznie ustaniem obowiązku ubezpieczenia społecznego. Wprost przeciwnie, wpisy dokonywane w ewidencji przychodów w ten sposób, iż daty uzyskania przychodów obejmują tylko niektóre dni w miesiącu, nie mają jakiegokolwiek wpływu na powstanie czy ustanie obowiązku zapłaty składek na
ubezpieczenie społeczne. Sporządzone dokumenty są dokumentami podatkowymi, a zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego przedstawionym w uzasadnieniu powołanego wyroku nie ma żadnej zależności między obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i obowiązkiem podatkowym.
W uzasadnieniu wyroku z 11 stycznia 2005 r. Sąd Najwyższy dokonał wykładni przepisów dotyczących obowiązku opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne w przypadku przerw w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej.
Mając na uwadze systemowe zmiany w ubezpieczeniach społecznych i zmiany w przepisach o działalności gospodarczej Sąd Najwyższy stwierdził, iż wpis do ewidencji nie tylko „legalizuje” wykonywanie działalności gospodarczej, ale też wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą, przy czym okresy podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zostały wyznaczone co do zasady przez formalne, a nie faktyczne wykonywanie działalności, która stanowi tytuł ubezpieczenia. Podkreślając, że zgłoszenie „wyrejestrowania z ubezpieczenia” nie jest dla organu rentowego bezwzględnie wiążące i może być zakwestionowane w rezultacie kontroli ZUS, Sąd Najwyższy stwierdził, iż o obowiązku ubezpieczenia decydują przepisy prawa, a nie wola ubezpieczonego. Odnosząc to stwierdzenie do okoliczności niniejszej sprawy należy wskazać, iż w przypadku ubezpieczonego, który skoncentrował wykonywanie czynności faktycznych związanych z prowadzeniem działalności w określone dni tygodnia, to jego wola decydowałaby o obowiązku opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne, mimo że ciągłość i trwałość prowadzenia działalności gospodarczej nie zakłada ich wykonywania w każdym kolejnym dniu tygodnia, podobnie jak status pracownika przysługuje osobie fizycznej także w dni, w których nie wykonuje obowiązków pracowniczych. Ponadto swoboda, jaka przysługuje przedsiębiorcy, pozwala mu na to, co słusznie podniósł sąd okręgowy, iż osoba prowadząca działalność sama dysponuje swoim czasem i może go wykorzystać na bezpośrednie świadczenie usług, czy na czynności pomocnicze (np. na planowanie rozwoju lub kontynuowania działalności).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 października 2006 r., sygn. akt III AUa 873/06