Ubezpieczeni podlegający obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym muszą być zgłoszeni do ubezpieczeń w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Natomiast podlegający ubezpieczeniom społecznym na zasadzie dobrowolności zgłaszani są w terminie wybranym przez ubezpieczonego, nie wcześniej jednak niż od dnia złożenia wniosku.
Ubezpieczeni zamierzający kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe po ich ustaniu muszą być zgłoszeni w ciągu 30 dni od ustania ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Obowiązek imiennego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych spoczywa na płatniku składek w odniesieniu do podmiotów wyszczególnionych w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej zwana ustawą).
Obowiązek ten odnosi się m.in. do pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, osób współpracujących z osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Pracownicy będący członkami służby zagranicznej zgłaszani są przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych nie później niż w terminie rozliczania i opłacania składek za miesiąc, w którym powstał obowiązek ubezpieczeń społecznych.
Osoby, które chcą być objęte ubezpieczeniami społecznymi na zasadzie dobrowolności, z wyłączeniem osób kontynuujących ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek o objęcie ubezpieczeniem w terminie przez siebie wybranym.
Osoby, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek w tej sprawie w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń społecznych.
WAŻNE!
W przypadku przekazywania do ZUS zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych w postaci dokumentu elektronicznego zgłoszenie w postaci dokumentu pisemnego z własnoręcznym podpisem osoby zgłaszanej płatnik składek przechowuje przez 5 lat.
We wszelkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi (w tym w zgłoszeniu do ubezpieczeń, imiennych raportach miesięcznych) należy podawać w przypadku ubezpieczonych następujące dane identyfikacyjne:
- numery REGON i NIP, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tych numerów lub jednego z nich,
- PESEL lub serię i numer dowodu osobistego lub paszportu (art. 43 ustawy).
Zgłoszenie do ubezpieczeń
Zgłoszenie do ubezpieczeń (formularz ZUS ZUA) zawiera w szczególności następujące dane osoby zgłaszanej: PESEL, NIP, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tych numerów lub jednego z nich – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę urodzenia, nazwisko rodowe, obywatelstwo, płeć, tytuł ubezpieczenia, stopień niepełnosprawności, wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w przypadku gdy pole to jest wypełniane, wówczas należy podać także kod wykonywanego zawodu), posiadanie ustalonego prawa do emerytury lub renty, adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres zamieszkania – jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu oraz adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu lub adres zamieszkania.
Zgłoszenie wyrejestrowania
Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek zobowiązany jest złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu. Wyjątek dotyczy pracowników będących członkami służby zagranicznej – płatnik składek zobowiązany jest złożyć zgłoszenie wyrejestrowania w terminie 30 dni od dnia ustania stosunku pracy.
Przykład
Firma, która rozpoczęła działalność w styczniu 2009 r., zgłosiła płatnika składek w ustawowym terminie na formularzu ZUS ZPA, dokonała również zgłoszeń do ubezpieczeń wszystkich pracowników oraz innych ubezpieczonych na formularzach ZUS ZUA. W kwietniu 2010 r. firma ta podzieliła się na centralę i 5 oddziałów, które stały się pracodawcami dla części pracowników. W takiej sytuacji dotychczasowy płatnik składek zobowiązany jest dokonać wyrejestrowania tych ubezpieczonych, którzy stali się pracownikami oddziałów. Każdy zaś oddział powinien dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń przejętych pracowników na formularzach ZUS ZUA oraz siebie jako płatnika składek na formularzu ZUS ZPA.
Zawiadomienie o zmianach
Płatnik składek zobowiązany jest zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wszelkich zmianach, jakie nastąpiły w stosunku do danych zawartych w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych lub wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń w terminie 7 dni od daty zaistnienia tych zmian, stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS.
W przypadku zmian danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania płatnik składek zawiadamia ZUS o powyższym przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane.
Przykład
Zakład krawiecki 1 lutego 2010 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego panią Justynę Zielińską na formularzu ZUS ZUA. 1 maja 2010 r. ubezpieczona zawarła związek małżeński i zmieniła nazwisko na Bednarska oraz zmieniła adres zamieszkania. Płatnik składek w terminie 7 dni powinien wyrejestrować ww. z ubezpieczeń i z tym samym dniem zgłosić ją ponownie do ubezpieczeń.
Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i wyrejestrowania z tych ubezpieczeń można dokonać w trzech formach:
- na odpowiednim formularzu (ZUS ZUA, ZUS ZWUA),
- w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z oprogramowania, którego zgodność z wymaganiami została potwierdzona w sposób określony w ww. ustawie,
- w formie wydruku z powyższego oprogramowania.
W przypadku gdy zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia wyrejestrowania ubezpieczonego z tych ubezpieczeń oraz dokumenty korygujące te dokumenty nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym, ZUS może żądać od płatnika składek ponownego złożenia dokumentu. Zakład może sporządzać z urzędu wymienione dokumenty, jak również może korygować z urzędu błędy stwierdzone w tych dokumentach. Może także z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na kontach ubezpieczonych, informując o tym ubezpieczonych i płatników składek.
Podstawa prawna:
- ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).