Kiedy rodzic nie otrzyma z ZUS dofinansowania do składek niani

Nie, jeżeli jeden z małżonków – uczestnik dziennych studiów doktoranckich wykonuje pracę na podstawie umowy o dzieło, nie są spełnione warunki do tego, aby składki za nianię były opłacane przez ZUS.

Rodzice (albo rodzic samotnie wychowujący dziecko) mogą zatrudnić nianię na podstawie umowy uaktywniającej. Budżet państwa za pośrednictwem ZUS sfinansuje za nianię składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, jeśli zostaną spełnione łącznie wszystkie następujące warunki (art. 51 ust. 3 ustawy żłobkowej):

• niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
• rodzice (albo rodzic samotnie wychowujący dziecko):
• są zatrudnieni,
• świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych,
• prowadzą pozarolniczą działalność,
• dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Nawet jeżeli powyższe warunki są spełnione, rodzice nie skorzystają z finansowania składek za nianię, jeżeli

• korzystają z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej, o której mowa w art. 61c ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w brzmieniu obowiązującym przed 26 października 2007 r. – zatrudnienie osoby bezrobotnej w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym),
• umowa uaktywniająca została zawarta między nianią a osobami pełniącymi funkcję rodziny zastępczej zawodowej.

WAŻNE!

Finansowanie lub współfinansowanie z budżetu składek za nianię jest możliwe tylko w sytuacji, gdy oboje rodzice (lub rodzic samotnie wychowujący dziecko) pracują na podstawie umowy o pracę, umowy o charakterze umowy zlecenia stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych lub prowadzą działalność pozarolniczą.

Umowa uaktywniająca – pisemna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, na podstawie której niania sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku od ukończenia przez nie 20. tygodnia życia do końca roku szkolnego, w którym ukończy 3. rok życia lub w przypadku, gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym (4. rok życia) jest niemożliwe lub utrudnione.

Przez pojęcie „zatrudnienie” należy rozumieć zatrudnienie etatowe, na podstawie umowy o pracę. Przepisy ustawy żłobkowej nie wskazują minimalnego wymiaru czasu pracy, w jakim musi być zatrudniony rodzic zatrudniający nianię. Z kolei „umowa cywilnoprawna stanowiąca tytuł do ubezpieczeń społecznych” oznacza umowę agencyjną, umowę zlecenia albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Wszystkie osoby wykonujące pracę na podstawie umów tego typu, w świetle przepisów ubezpieczeniowych są traktowane jak zleceniobiorcy. Z tytułu zatrudnienia obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Umowa o dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych – ani obowiązkowych ani dobrowolnych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której umowa o dzieło jest zawarta z własnym, aktualnym pracodawcą lub jest wykonywana na jego rzecz – wykonawca dzieła podlega wówczas ubezpieczeniom jak pracownik.

Rodzic będący wykonawcą dzieła nie spełnia zatem jednej z przesłanek warunkujących prawo do finansowania składek za nianię przez ZUS. Bez znaczenia pozostaje również fakt, że jednocześnie rodzic ten jest uczestnikiem dziennych studiów doktoranckich. Nawet jeżeli drugi z rodziców spełnia wszystkie warunki określone w art. 53 ust. 3 ustawy żłobkowej, a rodzice zawrą z nianią umowę o świadczenie usług w celu opieki nad dzieckiem, to umowa ta nie będzie mogła być traktowana jak umowa uaktywniająca w rozumieniu ustawy żłobkowej (nawet jeżeli zostanie w ten sposób nazwana).

WAŻNE!

Jeżeli tylko jedno z rodziców spełnia ustawowe warunki opłacania składek przez ZUS, finansowanie ubezpieczeń niani z budżetu państwa nie jest możliwe.

Składki za osobę wykonującą opiekę nad dzieckiem na podstawie takiej umowy nie będą finansowane z budżetu, lecz na ogólnych zasadach dotyczących zleceniobiorców – przez płatnika składek (rodzica) oraz ubezpieczonego (opiekunkę-zleceniobiorcę).

PRZYKŁAD

Ojciec samotnie wychowujący 1,5-roczne dziecko 15 grudnia 2011 r. zatrudnił opiekunkę do dziecka na podstawie nienazwanej umowy o świadczenie usług, której przedmiotem jest opieka nad dzieckiem. Wynagrodzenie miesięczne za wykonanie zlecenia ustalono kwotowo, w wysokości 1300 zł miesięcznie. Ojciec dziecka wykonuje pracę na podstawie umowy o dzieło. Umowa zawarta z opiekunką ma charakter umowy zlecenia. Opiekunka nie wnioskowała o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Rodzic musi zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego, z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 11 xx. Termin 7 dni na złożenie dokumentu zgłoszeniowego ZUS ZUA upływa z końcem 22 grudnia. Od przychodu uzyskanego przez opiekunkę składki współfinansuje rodzic i opiekunka:

• na ubezpieczenie emerytalne – w równych częściach po 9,76% od podstawy wymiaru składek (kwoty uzyskanego przychodu brutto),
• na ubezpieczenia rentowe – 1,5% podstawy wymiaru składek finansuje opiekunka, a 4,5% rodzic,
• na ubezpieczenie wypadkowe – składkę w wysokości 1,67% podstawy finansuje w całości rodzic,
• na ubezpieczenie zdrowotne (9% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne) finansuje w całości opiekunka.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców oraz niań – przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo (lub w kwotowej stawce godzinowej, lub akordowej albo prowizyjnie) – art. 18 ust. 3 ustawy systemowej.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców oraz niań – podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe (oraz chorobowe – jeżeli zleceniobiorca wnioskuje o to ubezpieczenie) finansowane przez ubezpieczonego (art. 81 ust. 1 i 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Podstawa prawna:

• art. 51 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. Nr 45, poz. 235 ze zm.),
• art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2d, art. 18 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 81 ust. 1 i ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).