Od odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia, a także od kwoty odprawy pieniężnej z tytułu likwidacji stanowiska (zarówno ustawowej, jak i fakultatywnej, przyznanych decyzją zarządu) należy potrącić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wypłaty te nie podlegają oskładkowaniu.
Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z przyczyn niedotyczących pracowników (np. z powodu likwidacji stanowiska pracy), pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres 3-miesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca (art. 361 § 1 Kodeksu pracy). Jest to jednostronna czynność prawna ze strony pracodawcy i dla swej skuteczności nie wymaga zgody pracownika. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Z podatku zwolnione są otrzymane przez pracownika odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Nie dotyczy to jednak określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 21 ust. 3 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej updof). Zatem odszkodowanie w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia będzie stanowiło przychód pracownika ze stosunku pracy, niepodlegający zwolnieniu podatkowemu. Kwota takiego odszkodowania będzie jednak wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Wszelkiego rodzaju odprawy, odszkodowania i rekompensaty, wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy (w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia) są bowiem zawsze zwolnione z podstawy wymiaru składek (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).
WAŻNE!
Od kwoty odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia należy opłacić zaliczkę na podatek dochodowy, ale jest ono zwolnione ze składek ZUS.
Odprawa pieniężna jest świadczeniem należnym pracownikowi z mocy prawa, jeżeli jego stosunek pracy zostanie rozwiązany z przyczyn leżących po stronie pracodawcy i zakład zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Jego wysokość jest ściśle określona w przepisach i wynosi równowartość 1-, 2- lub 3-miesięcznego wynagrodzenia (w zależności od zakładowego stażu pracy). Oprócz takiej ustawowej odprawy pracodawca zawsze może zadecydować o przyznaniu odprawy dodatkowej, fakultatywnej.
Zarówno odprawa ustawowa, jak i dodatkowa odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia za pracę, jako świadczenia związane z rozwiązaniem stosunku pracy, będą zwolnione z oskładkowania. Nie ma przy tym znaczenia, czy dodatkowa odprawa jest świadczeniem przyznanym jednorazowo, na zasadzie wyjątku, w drodze indywidualnej decyzji pracodawcy, czy wynika z zakładowego prawa pracy (np. regulaminu wynagradzania). Przepisy nie rozróżniają również, czy odprawa pieniężna wynika z przepisu ustawy (a więc jest obowiązkowa) czy źródłem jej wypłaty jest dobrowolna decyzja pracodawcy lub akt zakładowego prawa pracy.
Zarówno od odprawy obowiązkowej, jak i fakultatywnej należy odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Tego rodzaju świadczenia stanowią bowiem, w myśl przepisów podatkowych, przychód ze stosunku pracy, który nie podlega zwolnieniu podatkowemu. W przypadku odprawy ustawowej jej wyłączenie ze zwolnienia podatkowego wynika wprost z przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a updof). Z kolei w przypadku świadczenia fakultatywnego przyznanego w drodze decyzji zarządu, nazwanego przez pracodawcę „odprawą dodatkową”, brakuje wyszczególnienia takiego przychodu w katalogu świadczeń zwolnionych z podatku. Co prawda z przepisów podatkowych wynika, że zwolnione z podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, ale tylko wtedy, gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Odprawa fakultatywna nie wynika z żadnego przepisu rangi ustawowej lub wykonawczej, a zatem także od niej należy odprowadzić podatek.
Podstawa prawna:
- art. 361 Kodeksu pracy,
- art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844, ze zm.),
- art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a i lit. b z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.),
- § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.).