Od kwoty zwracanych pracownikowi nadpłaconych składek nie należy liczyć składek na FP ani FGŚP. Zwrot składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przekroczenia rocznej podstawy ich wymiaru (równowartości trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) nie stanowi podstawy do naliczenia składek na te fundusze.
UZASADNIENIE
Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych są należne za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Podstawą do naliczenia składek na te fundusze jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednak nie należy stosować ograniczenia tej podstawy do kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Przy czym składki na FP należy opłacać wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przeliczeniu na okres miesiąca jest nie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 18 ust. 1 ustawy systemowej). W przypadku składek na te ubezpieczenia obowiązuje jednak ograniczenie rocznej podstawy ich wymiaru. Składek tych nie należy opłacać, gdy podstawa ich wymiaru w trakcie roku kalendarzowego przekroczy kwotę trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2010 r. kwota ta wynosi 94 380 zł.
Przekroczenie rocznego ograniczenia podstawy wymiaru tych składek w danym roku nie wyłącza – jak wspomniano wcześniej – obowiązku rozliczania i opłacania składek na FP i FGŚP za danego pracownika. Składki te nadal powinny być opłacane od uzyskiwanego przez pracownika przychodu.
WAŻNE!
Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek należy stosować wyłącznie do składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a od 1 stycznia 2010 r. również na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Jeśli pracodawca nadal opłacał za danego pracownika składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu granicznej kwoty podstawy ich wymiaru w danym roku, ma obowiązek zwrócić pracownikowi nadpłatę w części, w jakiej te składki pobrał ze środków pracownika.
Zwrot nadpłaty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oznacza konieczność opłacenia od niego zarówno zaliczki na podatek, jak i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to z tego, że zarówno podstawa obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zawsze są pomniejszane o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika (art. 26 ust. 1 pkt 2 updof i art. 81 ust. 6 ustawy zdrowotnej).
Zatem naliczenie przez pracodawcę wyższych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, mimo ustania obowiązku dalszego ich opłacania w danym roku, powoduje zaniżenie należnej za dany okres zarówno zaliczki na podatek, jak i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie wpływa to jednak na zmianę wysokości należnych składek na FP i FGŚP. Wysokość składek na te fundusze w żaden sposób nie zależy od tego, w jakiej wysokości zostały naliczone składki na ubezpieczenia społeczne w danym okresie.
Zwrot pracownikowi nadpłaconych składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi dodatkowego przychodu pracownika. Dlatego od takiego zwrotu pracodawca nie ma obowiązku dodatkowego opłacenia składek na FP i FGŚP. Skoro podstawę wymiaru tych składek stanowi przychód brutto pracownika, to opłacenie ich od zwracanej pracownikowi nadpłaty składek na ubezpieczenia społeczne powstałej na skutek opłacenia ich od przychodów przekraczających kwotę 30-krotności oznaczałoby, że w tej części zostałyby one (tj. składki na FP i FGŚP) opłacone dwukrotnie.
Podstawa prawna:
- art. 104 ust. 1, art. 107 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.),
- art. 29 ust. 1 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121 ze zm.),
- art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm,),
- art. 81 ust. 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Orzecznictwo uzupełniające:
- Tryb postępowania przy zwrocie nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, wynikający z § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106) nie wyłącza prawa ubezpieczonego do domagania się wydania decyzji w przedmiocie ustalenia wymiaru składki, zaniechania jej poboru itd. (Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 sierpnia 2002 r., sygn. III AUz 248/02, OSA 2003/1/4)