Jeżeli do ustalenia podstawy wymiaru emerytury Państwa pracownik wskazał niskie zarobki, a po nabyciu prawa do emerytury pracował osiągając zarobki wyższe, to może zgłosić wniosek do ZUS o ponowne obliczenie wysokości emerytury od przeliczonej podstawy wymiaru, uwzględniającej te wyższe zarobki. Szczegóły w uzasadnieniu.
Osoby, które wskazały do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty niskie zarobki, a obecnie dotarły do dokumentacji płacowej, która pozwala na ustalenie podstawy od wyższych zarobków, mogą w każdej chwili zgłosić wniosek o ponowne obliczenie wysokości emerytury lub renty od przeliczonej podstawy wymiaru, uwzględniającej te wyższe zarobki.
Emeryt lub rencista może zgłosić wniosek o ustalenie podstawy wymiaru z tej samej liczby lat kalendarzowych i z tego samego okresu, wskazując jednocześnie inne lata niż te, które wskazał do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru zostanie przeliczona, jeżeli nowy wskaźnik jej wysokości jest wyższy od ustalonego poprzednio. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru oblicza się przez porównanie wysokości wynagrodzenia (podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne/ubezpieczenia społeczne lub inne kwoty, które można przyjąć do podstawy wymiaru) do przeciętnego wynagrodzenia, za każdy rok oddzielnie (art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej). Dla każdego roku ustala się wskaźnik wysokości wynagrodzenia. Następnie sumuje się ustalone wskaźniki za poszczególne lata i dzieli przez liczbę lat.
Wysokość podstawy wymiaru oblicza się w tym przypadku przy zastosowaniu kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia, a następnie podwyższa w ramach wszystkich waloryzacji, jakie miały miejsce do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie podstawy wymiaru.
Możliwe jest również ponowne ustalenie wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie podstawy wymiaru lub z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych ubezpieczenia wybranych z okresu przypadającego przed zgłoszeniem tego wniosku. Oznacza to, że jeżeli do obliczenia podstawy wymiaru emerytury np. w 2000 r. wskazano do podstawy wymiaru zarobki z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, tj. z okresu 1980–1999, a więc np. zarobki z lat 1990–1999, to obecnie można wskazać zarobki z innych kolejnych 10 lat kalendarzowych z ostatnich 20 lat, a więc np. zarobki z lat 1980–1989.
Warunkiem przeliczenia podstawy wymiaru emerytury lub renty jest w tej sytuacji posiadanie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wyższego niż ustalony poprzednio. Podstawa wymiaru zostanie obliczona przy zastosowaniu kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia, a następnie odpowiednio zwaloryzowana.
PRZYKŁAD
Kazimierz M. przeszedł na emeryturę w 2008 r. ZUS ustalił podstawę wymiaru świadczenia z uwzględnieniem zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych (z okresu od 1998 r. do 2007 r.). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 105,25%. Kazimierz M. osiągał wyższe zarobki w latach 1980–1990, ale zakład pracy został zlikwidowany, a Kazimierz M. nie posiadał zaświadczenia o zarobkach. Ostatnio dotarł do archiwum, które przejęło dokumentację pracowniczą tego zakładu i uzyskał zaświadczenie o osiąganym wynagrodzeniu. Zgłosił wniosek do ZUS o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem nowych, wyższych zarobków. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 124,50%. W tym przypadku ZUS obliczył wysokość podstawy wymiaru emerytury przy zastosowaniu kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia, następnie podwyższył w ramach wszystkich waloryzacji, jakie miały miejsce do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie podstawy wymiaru i rozpoczął wypłatę emerytury w nowej wysokości.
Możliwość wskazywania do podstawy wymiaru przeliczanego świadczenia zarobków z okresu sprzed przyznania emerytury lub renty jest szczególnie korzystna dla osób, które prawo do emerytury lub renty nabyły dość dawno, a np. ostatnio dotarły do dokumentacji płacowej pozwalającej na korzystniejsze ustalenie podstawy wymiaru świadczenia, lub dla osób, dla których zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych były korzystniejsze niż z okresu, z którego mogły być wskazane w dacie składania wniosku o przyznanie świadczenia.
Świadczeniobiorca, który pracował po przejściu na emeryturę lub rentę i osiągał korzystne zarobki, może zgłosić wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem zarobków, które w całości lub w części uzyskał po przyznaniu emerytury, jesli wskaźnik wysokości przeliczonej podstawy wymiaru będzie wyższy od poprzednio obliczonego. Do przeliczenia podstawy wymiaru należy wskazać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie, lub z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych. Oznacza to, że jeżeli w 2000 r. wskazano do podstawy wymiaru zarobki z kolejnych 10 lat, tj. z lat 1990–1999, a następnie kontynuowano zatrudnienie do 2010 r., to obecnie można wskazać zarobki np. z lat 1996–2005 albo z lat 2000–2009. W tym przypadku podstawa wymiaru oraz wysokość emerytury zostaną obliczone od kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o jej przeliczenie.
WAŻNE!
Jeżeli emeryt złoży wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury, wskazując zarobki uzyskane po przyznaniu emerytury, podstawa wymiaru emerytury zostanie obliczona od kwoty bazowej z daty złożenia wniosku o przeliczenie.
PRZYKŁAD
Stanisław K. przeszedł na emeryturę w 2009 r. Organ rentowy ustalił podstawę wymiaru świadczenia z uwzględnieniem zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych (z okresu od 1999 r. do 2008 r.). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 115,25%. Miesiąc po przyznaniu emerytury Stanisław K. podjął zatrudnienie w ramach stosunku pracy, które kontynuuje do dziś. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia obliczony z uwzględnieniem zarobków z lat 2009–2011 wynosi 130,45%. W przypadku zgłoszenia przez Stanisława K. wniosku o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem nowych zarobków, organ rentowy obliczy ją ponownie i zastosuje kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2012 r.
Osoby, które po przyznaniu emerytury lub renty nie pobrały świadczenia wskutek zawieszenia prawa do jego pobierania (np. osiągały zarobki przekraczające 130% przeciętnego wynagrodzenia lub kontynuowały bez rozwiązania stosunku pracy zatrudnienie podjęte przed przejściem na emeryturę), do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia nie muszą wskazywać wyższych zarobków. Mogą więc wskazać zarobki niższe, uzyskane w całości lub w części po przyznaniu emerytury. W wyniku uwzględnienia nawet niższego wskaźnika podstawy wymiaru, przy jednoczesnym zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, po jej przeliczeniu emerytura w każdym przypadku będzie wyższa od poprzednio pobieranej.
ZUS obliczy emeryturę przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o to przeliczenie. Przeliczając podstawę wymiaru emerytury z zastosowaniem nowej kwoty bazowej ZUS uwzględni tę samą kwotę bazową również do ustalenia części socjalnej przeliczonego świadczenia.
PRZYKŁAD
Jan S. przeszedł na wcześniejszą emeryturę w 1999 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 135,00%. Po rozwiązaniu stosunku pracy podjął zatrudnienie i nadal pracuje. Obecnie Jan S. ma zamiar zgłosić wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury chce wskazać wynagrodzenie z okresu po przyznaniu emerytury, tj. z lat 2002–2011. Ze wstępnych wyliczeń wynika, że nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniesie 131,40%. Będzie on wprawdzie niższy od wskaźnika obliczonego poprzednio, ale ponieważ będzie wynosił ponad 130,00%, organ rentowy na nowo obliczy podstawę wymiaru i wysokość świadczenia z zastosowaniem nowej kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2012 r. W przypadku gdyby okazało się, że wysokość świadczenia jest niższa, ZUS będzie wypłacał emeryturę w dotychczasowej wysokości.
Ponadto, jeżeli emeryt w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r. pobierał emeryturę, do której prawo zostało zawieszone od 1 października 2011 r. z powodu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury (art. 103a ustawy emerytalnej), będzie on mógł zgłosić wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na zasadach określonych w art. 194d–194h ustawy, jeżeli nie pobrał emerytury wskutek tego zawieszenia przez co najmniej 18 miesięcy.
Z możliwości przeliczenia emerytury będą mogli jednak skorzystać praktycznie dopiero w 2013 r. wyłącznie ci ubezpieczeni, którzy do końca września 2011 r. pobierali emeryturę łącząc ją z pracą zawodową, a dopiero od 1 października 2011 r. wybrali zatrudnienie. Ponowne ustalenie wysokości emerytury w trybie art. 194d–194h ustawy emerytalnej może nastąpić tylko jeden raz.
Również osobom, które nabyły emerytury według nowych zasad i nadal pozostają w ubezpieczeniu społecznym, np. pracują, przysługuje prawo do ponownego obliczenia ich wysokości. Polega ono na powiększeniu emerytury o kwotę wynikającą z podzielenia składek (odpowiednio zwaloryzowanych), zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia. Chodzi tu o składki zewidencjonowane od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, a jeśli emerytura była już przeliczana – od miesiąca, w którym nastąpiło to przeliczenie, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury.
Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Podstawa prawna:
- art. 108, art. 110–111 i art. 194d–194h ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).