Prawo do uzyskania rekompensaty przyznawanej na podstawie ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które obowiązywały do 31 grudnia 2008 r.
Warunki konieczne do spełnienia
Warunkiem koniecznym dla osób, które nie spełniają warunków do nabycia prawa do emerytury pomostowej, a chciałyby uzyskać prawo do rekompensaty, jest to, aby legitymowały się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej przed 1 stycznia 2009 r.
Praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do okresu pracy uwzględnianego przy obliczaniu stażu pracy w warunkach szkodliwych lub w szczególnym charakterze nie zalicza się okresów niewykonywania pracy, za które wypłacono wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przy ustalaniu wymaganego okresu nie uwzględnia się również urlopów dla poratowania zdrowia, służby wojskowej, korzystania z urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, jak również pozostawania w stanie nieczynnym.
Przykład
Józef M. w okresie między styczniem 1987 r. a grudniem 2003 r. pracował na stanowisku kierowcy w pogotowiu ratunkowym. Praca ta zaliczana jest do prac uprawniających do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę, jak również emeryturę pomostową. Józef M. nie spełnia warunków do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury lub emerytury pomostowej, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Mimo to po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, który dla mężczyzn wynosi 65 lat, przy złożeniu wniosku o emeryturę będzie mógł ubiegać się o ustalenie rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.
Wyłączenia
Rekompensata nie przysługuje osobom, które mają ustalone prawo do emerytury pomostowej albo do emerytury wcześniejszej. Przez wcześniejszą emeryturę należy rozumieć świadczenie przyznane na podstawie przepisów ustawy o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc emerytur wcześniejszych – pracowniczej, z tytułu pracy na kolei czy w górnictwie, a także emerytury nauczycielskiej przyznawanej na podstawie ustawy – Karta Nauczyciela, jak również emerytury wcześniejszej z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Przykład
W związku z ukończeniem 55 lat życia i posiadaniem 30-letniego stażu pracy nauczycielskiej Maria W. złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę i pobierała ją do marca 2009 r. Po ukończeniu 60. roku życia złożyła do ZUS wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą. Do wniosku dołączyła dokumenty poświadczające, że przez okres co najmniej 17 lat wykonywała pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zakład w takiej sytuacji przyzna jej emeryturę. Jednak z uwagi na to, że ubezpieczona ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury – nauczycielskiej, rekompensata nie będzie jej przysługiwała.
Świadectwo wykonywania pracy
Osoba ubiegająca się o rekompensatę powinna do wniosku o emeryturę dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona, lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej. Osoba, która wykonywała własną działalność twórczą lub artystyczną, powinna przedstawić decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, potwierdzającą okres i rodzaj tej działalności, jeśli nie dostarczyła wcześniej tej decyzji do celów ubezpieczeń społecznych.
Obliczanie rekompensaty
Wysokość rekompensaty wyliczana jest według wzoru określonego w ustawie o emeryturach pomostowych. Rekompensata nie jest samoistnym świadczeniem pieniężnym. Stanowi ona dodatek do kapitału początkowego i łącznie z tym kapitałem podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększy podstawę obliczenia emerytury. Wysokość rekompensaty wykazana jest w decyzji ustalającej wysokość emerytury.
Rekompensatę stanowi równowartość kwoty obliczonej według wzoru:
R = 64,32 x K xX,
gdzie:
R – oznacza kwotę rekompensaty,
K – oznacza kwotę obliczoną zgodnie z postępowaniem przy obliczaniu kapitału początkowego,
X – oznacza współczynnik określający, jaka część wymogów do wcześniejszej emerytury została spełniona do 31 grudnia 2008 r. i oblicza się go według następującego wzoru:
• w przypadku kobiet:
@RY1@i26/2011/008/i26.2011.008.000.0024.101.jpg@RY2@
• w przypadku mężczyzn:
@RY1@i26/2011/008/i26.2011.008.000.0024.102.jpg@RY2@
gdzie:
So – oznacza okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, osiągnięte przed 1 stycznia 2009 r.,
Sw – oznacza okres wykonywania przed 1 stycznia 2009 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
W – oznacza obniżony wiek emerytalny w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
W – oznacza wiek ubezpieczonego w dniu 31 grudnia 2008 r. w pełnych latach zaokrąglonych w górę.
Wysokość rekompensaty uzależniona jest od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych wymienionych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, długości okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, obniżonego wieku emerytalnego określonego dla danego rodzaju pracy oraz wieku osoby ubiegającej się o rekompensatę, ukończonego na dzień 31 grudnia 2008 r.
Podstawa prawna:
- art. 21–23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU z 2008 r. nr 237, poz. 1656).