Celem nowelizacji jest uszczelnienie systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych ze środków publicznych. Wzrosną m.in. uprawnienia kontrolne Prezesa PFRON. Zmiany umożliwią urealnienie wysokości wsparcia udzielanego pracodawcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne do ponoszonych przez nich kosztów pracy przez odmrożenie podstawy wyliczania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Ustawa doprecyzowuje też zasady funkcjonowania zakładów aktywności zawodowej oraz zakładów pracy chronionej. Dofinansowanie PFRON dla zakładu, który zatrudnia osoby niepełnosprawne, będzie przysługiwało dopiero wówczas, gdy wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego zostanie przekazane m.in. na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych.
Ustawa o zatrudnianiu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych została zmieniona w czterech głównych obszarach.
Odmrożenie płacy minimalnej
Podstawa do wyliczenia dofinansowania dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne wzrosła od 1 września br. o 110 zł i wynosi 1386 zł. Dotychczas kwota bazowa wynosiła 1276 zł. Jest to jedna z ważniejszych zmian, która ma na celu zachęcać pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Uszczelnienie dotacji i kontrola Prezesa PFRON w zakresie udzielania ulg we wpłatach na PFRON
W wyniku nowelizacji ulegną zwiększeniu uprawnienia kontrolne PFRON. Będą one polegać m.in. na wprowadzeniu systemu, w którym pracownik niepełnosprawny zatrudniony u pracodawcy pobierającego w związku z jego zatrudnieniem dofinansowanie z PFRON, będzie musiał otrzymywać wynagrodzenie w sposób widoczny w dokumentacji, czyli np. na swoje konto bankowe lub przekazem pieniężnym dokonywanym przez upoważniony do tego podmiot. Takie rozwiązanie ma zagwarantować osobom niepełnosprawnym bezpieczeństwo ich wynagrodzeń oraz wykluczyć ewentualne wykroczenia ze strony nieuczciwych pracodawców.
W związku z dotychczasowymi nieprawidłowościami dotyczącymi niewypłacania wynagrodzenia osobom niepełnosprawnym lub znaczących opóźnień w odprowadzaniu składek do ZUS wprowadzono zapis, że dofinansowanie nie będzie przysługiwało, jeżeli wynagrodzenie lub składki ZUS za pracownika oraz inne miesięczne koszty płacy zostaną opłacone przez pracodawcę z co najmniej 15-dniowym opóźnieniem. Dotychczasowe nieprawidłowości mają uzasadniać również zintensyfikowanie weryfikacji zasadności wypłat dofinansowania. Ma temu służyć umożliwienie PFRON przeprowadzenia u pracodawcy, jeszcze przed wypłatą dofinansowania, maksymalnie 14-dniowego postępowania sprawdzającego zgodność danych – zawartych we wnioskach o wypłatę dofinansowania (Wn-D) i informacjach (INF-D-P) – ze stanem faktycznym. Dodatkowo postępowanie ustali, czy pracodawca nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, co zgodnie z przepisami wspólnotowymi wykluczałoby udzielenie wsparcia takiemu podmiotowi. Ponadto utrudnianie kontroli lub wprowadzanie w błąd PFRON będzie uznawane za wykroczenie zagrożone grzywną do 5 tys. zł (art. 56b po nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej...).
Zmiany dotyczą także wpłat na PFRON, szczególnie z tytułu niezapewniania wymaganego poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Prezes Zarządu PFRON będzie mógł dodatkowo przeprowadzić kontrolę u sprzedającego (pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągającego odpowiedni wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych będącego wytwórcą usługi – z wyjątkiem handlu lub produkcji) lub nabywcy (pracodawcy zobowiązanego do wpłat na PFRON) w zakresie prawidłowości realizacji przepisów o ulgach we wpłatach na PFRON. Dotychczas mógł on gromadzić dowody i analizować treść porozumień między sprzedającym a nabywcą tylko w ramach postępowania podatkowego prowadzonego u nabywcy korzystającego z ulg. Niezłożenie deklaracji lub informacji miesięcznej i rocznej odpowiednio o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych m.in. przez pracodawców osiągających określone wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych będzie wykroczeniem zagrożonym grzywną do 500 zł (art. 56a po nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej...).
WAŻNE!
Niezłożenie deklaracji lub informacji m.in. przez pracodawców osiągających określone wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych będzie wykroczeniem zagrożonym grzywną do 500 zł.
Orzekanie o niepełnosprawności
Trzeci obszar zmian dotyczy uszczelnienia systemu orzecznictwa i zmian organizacyjnych w systemie orzekania o niepełnosprawności, które ten system racjonalizują, ale też powodują, że pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych będzie mógł go lepiej kontrolować. Nowelizacja ma na celu rozszerzenie kompetencji pełnomocnika w zakresie nadzoru nad orzekaniem o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.
Zakłady aktywności zawodowej
Ostatnia grupa zmian w ustawie dotyczy funkcjonowania zakładów aktywności zawodowej. Zostały zrównane uprawnienia wszystkich zakładów do korzystania z dotacji PFRON, również z dofinansowania do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych. Dotychczas tylko zakłady aktywności zawodowej prowadzone przez organizacje pozarządowe mogły korzystać z pomocy PFRON z przeznaczeniem na ogólne funkcjonowanie i równolegle z dofinansowania do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych. Dofinansowania nie mogły otrzymać zakłady prowadzone przez samorząd, ponieważ zabraniały im tego przepisy ustawy o finansach publicznych.
Podstawa prawna:
- ustawa z 28 czerwca 2012 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (w dniu oddania numeru do druku ustawa oczekiwała na publikację w Dzienniku Ustaw).