Regułą jest, że cudzoziemców spoza Unii Europejskiej (UE) i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) zatrudniamy w Polsce tylko po uzyskaniu zezwolenia na pracę. Na skutek zmiany przepisów od 1 lutego br. procedura uzyskania zezwolenia na pracę w Polsce została uproszczona.
Brak przyrzeczeń i zaświadczeń
Procedura uzyskania zezwolenia na pracę cudzoziemca przebiegała dotychczas dwuetapowo. Pracodawca w pierwszej kolejności musiał otrzymać przyrzeczenie wydania zezwolenia, a dopiero później było wydawane zezwolenie na pracę.
Taka konstrukcja znacznie wydłużała czas niezbędny na załatwienie wszystkich formalności związanych z zatrudnieniem obcokrajowca. Od 1 lutego br. przyrzeczenia nie są już wydawane. Pracodawca musi uzyskać tylko zezwolenie na pracę dla cudzoziemca.
WAŻNE!
Od 1 lutego 2009 r. pracodawcy nie muszą uzyskiwać przyrzeczeń wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca w Polsce.
Pracodawca starający się o uzyskanie zezwolenia na pracę cudzoziemca do końca stycznia br. musiał załączać do wniosku o zezwolenie na jego zatrudnienie różne zaświadczenia, np. wyciąg z KRS, dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe cudzoziemca. Obecnie spełnienie stawianych wymagań pracodawca potwierdza jedynie pisemnym oświadczeniem.
Czas trwania zezwolenia na pracę
Nowe przepisy sprecyzowały długość okresów, na jakie cudzoziemcom jest wydawane zezwolenie na pracę. Od 1 lutego 2009 r. zezwolenie jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane (art. 88e ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). W przypadku gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nawet 5 lat. Dotychczas przepisy nie określały takich terminów. W praktyce więc wojewoda udzielał zezwolenia na pracę na czas ważności wizy cudzoziemca.
Obecnie od 1 lutego br. zezwolenie na pracę zachowuje ważność (pamiętajmy jednak o niezwłocznym powiadomieniu wojewody o zmianie) w przypadkach:
• gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza powierzyć mu na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym wykonywanie pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę,
• zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej działania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy przez cudzoziemca, a także przejęcia pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę,
• przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
• zmiany osoby reprezentującej pracodawcę.
Przed 1 lutego br. zezwolenie zachowywało ważność jedynie w przypadku zmiany nazwy, siedziby lub przekształcenia formy prawnej pracodawcy, a także przejęcia pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę. W przypadku zmiany miejsca wykonywania pracy przez cudzoziemca wydane zezwolenie:
- zachowywało ważność, jeżeli miejsce wykonywania pracy znajduje się w powiecie, którego dotyczy przyrzeczenie lub zezwolenie lub
- mogło zachowywać ważność, jeżeli miejsce wykonywania pracy znajdowało się w innym powiecie niż ten, którego dotyczy zezwolenie.
PRZYKŁAD
Pracodawca uzyskał zezwolenie na pracę obywatela Japonii. Miesiąc później nastąpiła zmiana siedziby pracodawcy. W obecnym stanie prawnym, w przypadku zmiany siedziby zezwolenie zachowuje ważność bez względu na to, gdzie przeprowadził się pracodawca. Przed 1 lutego br. zezwolenie zachowywało ważność, jeżeli miejsce wykonywania pracy znajdowało się w powiecie, którego dotyczyło udzielone przyrzeczenie lub zezwolenie. W przypadku innego powiatu mogło (ale nie musiało) zachować ważności.
Kiedy nie trzeba zezwolenia na pracę
Od 10 lutego 2009 r. zmianie uległo rozporządzenie z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Najważniejsze zmiany wprowadzone w rozporządzeniu dotyczą zatrudniania cudzoziemców:
- będących nauczycielami języków obcych lub prowadzących zajęcia w językach obcych, którzy wykonują pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych - po zmianie przepisów nie jest już wymagane, aby potrzeba zatrudnienia takich osób została potwierdzona na szczeblu ministerialnym ani to, by nauczycieli nauczali swojego języka ojczystego;
- będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach i zakładach kształcenia nauczycieli, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub OHP - w przypadku tych pracowników nie ma już katalogu państw, których obywatelami powinny być te osoby, aby mogły podjąć pracę bez zezwolenia;
- uprawnionych na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją - to nowość, która zastąpiła dotychczasową grupę regulacji dotyczącej przede wszystkim obywateli Turcji;
- będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych lub stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach - nowa regulacja zastępująca wcześniejsze, dotyczące tylko pewnych grup zawodowych (zawody medyczne).
PRZYKŁAD
Obywatel Rosji 2 lata temu ukończył polską uczelnię. Od 10 lutego br. może on podjąć pracę w Polsce bez zezwolenia. Nowe przepisy nie wymagają podjęcia pracy przez cudzoziemców bezpośrednio po ukończeniu w Polsce studiów wyższych.
Obowiązki pracodawcy wobec cudzoziemców
Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy skonkretyzowała obowiązki osób zatrudniających cudzoziemca, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę. Osoba zatrudniająca cudzoziemca (szczegółowy katalog obowiązków wymienia art. 88h ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) jest mianowicie zobowiązana m.in. do:
- zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca;
- przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, którego to zezwolenie dotyczy;
- informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, decyzjach o wydaniu, odmowie lub uchyleniu zezwolenia.
Wykroczenia w zakresie zatrudniania cudzoziemców
Od 1 lutego br. rozszerzono również katalog wykroczeń związanych z zatrudnianiem cudzoziemców. Dodano w nim nowe wykroczenia, które wcześniej nie były karane. Obecnie osoby, które wprowadzają cudzoziemca w błąd i wykorzystują zależność służbową lub niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania, przez co doprowadzają cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy, podlegają karze grzywny do 10 000 zł (art. 120 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Takiej samej karze podlega doprowadzenie innej osoby do nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi.
Uregulowano także wymuszenia związane z pozyskiwaniem dla cudzoziemców zezwoleń na pracę. Żądanie od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
Grzywną w wysokości nie niższej niż 100 zł jest także zagrożone niepoinformowanie organu wydającego zezwolenie w przypadku niepodjęcia przez cudzoziemca pracy w okresie 3 miesięcy od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia na pracę lub zakończenia wykonywania pracy przez wcześniej niż 3 miesiące przed upływem ważności tego zezwolenia.
Podstawa prawna
- art. 87-90a i art. 120 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
- § 2-3a rozporządzenia z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 156, poz. 1116 ze zm.),
- rozporządzenie z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84),
- rozporządzenie z 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (DzU nr 16, poz. 85).