Zatrudnianie cudzoziemców

Ostatnia duża nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (zwana dalej ustawą) dokonana ustawą z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadziła liczne zmiany w zakresie zarówno uzyskiwania zezwoleń na pracę cudzoziemców, zakresu ważności takich zezwoleń, jak też w odniesieniu do wykroczeń związanych z powierzaniem pracy osobom, w stosunku do których takie dokumenty są wymagane.

Komu potrzebne jest zezwolenie

Zezwolenie na pracę wymagane jest generalnie na zatrudnienie cudzoziemca spoza państw członkowskich UE.

Zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

• wykonuje pracę na terytorium RP na podstawie umowy z pracodawcą, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP;
• w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium RP przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu przedsiębiorcy zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym;
• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium RP i jest delegowany na terytorium RP w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);
• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w powyższych punktach.

Rezygnacja z przyrzeczeń

Do końca stycznia br. wydawanie zezwoleń przebiegało najczęściej dwuetapowo:

• pracodawca w pierwszej kolejności musiał otrzymać przyrzeczenie wydania zezwolenia, które stanowi dla cudzoziemca podstawę do ubiegania się o dokumenty legalizujące pobyt cudzoziemca na terytorium RP w związku z wykonywaniem pracy (wiza, zezwolenie na zamieszkanie, karta pobytu członka rodziny obywatela UE),
• następnie wydawane było dla cudzoziemca zezwolenie na wykonywanie pracy na terytorium Polski. Jeżeli w dniu składania wniosku cudzoziemiec posiadał odpowiednie dokumenty legalizujące pobyt w związku z wykonywaniem pracy na terytorium RP, decyzja w przedmiocie zezwolenia wydawana była bez konieczności uprzedniego wydania przyrzeczenia.

Obecnie przyrzeczenia nie są już wymagane. Rezygnacja z konieczności ich uzyskiwania znacznie skróci i ułatwi procedurę zatrudniania cudzoziemców.

Wniosek

Wniosek o wydanie zezwolenia pracodawca składa do właściwego (ze względu na miejsce wykonywania pracy, siedzibę pracodawcy powierzającego pracę) wojewody. Pracodawca jest również stroną postępowania o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca, tzn. jako strona nie może występować cudzoziemiec, którego zezwolenie dotyczy.

Zezwolenie

Znowelizowane przepisy uszczegółowiają okres, na jaki wydawane jest zezwolenie - jest ono wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane. W przypadku gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nawet 5 lat.

Zezwolenie na pracę wydawane jest dla określonego cudzoziemca. Określa pracodawcę powierzającego wykonywanie pracy przez tę osobę, stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez nią oraz okres ważności zezwolenia.

W zakresie obowiązywania zezwoleń nastąpiły daleko idące zmiany.

Obecnie dokument ten zachowuje ważność w przypadku:

• gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza powierzyć na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym wykonywanie pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę - wcześniej takiej możliwości nie było; praca mogła być wykonywana jedynie na ściśle określonych w zezwoleniu warunkach. W przypadku zmiany miejsca wykonywania pracy przez cudzoziemca wydane zezwolenie zachowywało ważność, jeżeli miejsce wykonywania pracy znajduje się w powiecie, którego dotyczy przyrzeczenie lub zezwolenie, lub mogło zachować ważność, jeżeli miejsce wykonywania pracy znajduje się w innym powiecie niż ten, którego dotyczy przyrzeczenie lub zez- wolenie;
• zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej działania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy przez cudzoziemca, a także przejęcia pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę;
• przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
• zmiany osoby reprezentującej pracodawcę.

Należy jednak bezwzględnie pamiętać o niezwłocznym powiadomieniu w formie pisemnej o dokonanej zmianie, wojewodę, który wydał zezwolenie.

Zezwolenie na pracę może także zachować ważność, w przypadku gdy:

• cudzoziemiec, w uzgodnieniu z podmiotem powierzającym mu wykonywanie pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie podjął wykonywania pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę,
• cudzoziemiec, w uzgodnieniu z podmiotem powierzającym mu wykonywanie pracy, przerwał wykonywanie pracy na okres przekraczający 3 miesiące, jeżeli przyczyna opóźnienia lub przerwy w wykonywaniu pracy jest uzasadniona, a podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca niezwłocznie powiadomił w formie pisemnej o tych sytuacjach wojewodę, który wydał zezwolenie.

Obowiązki pracodawcy

Nowelizacja skonkretyzowała obowiązki pracodawcy wobec zatrudnianego cudzoziemca, od którego wymagane jest posiadanie zezwolenia na pracę.

Pracodawca zobowiązany jest m.in. do:

• zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca;
• przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę,
• informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, decyzjach o wydaniu, odmowie lub uchyleniu zezwolenia (szczegółowy katalog obowiązków wymienia art. 88h ustawy).

Podstawa prawna:

• ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach runku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415),
• ustawa z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU z 2009 r. nr 6, poz. 33).