Wymiar urlopu wypoczynkowego uzależniony jest od stażu pracy oraz od poziomu wykształcenia pracownika. Zgodnie z Kodeksem pracy do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okres nauki.
Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat (art. 155 § 1 k.p.).
Okresy nauki w szkołach ponadpodstawowych nie podlegają sumowaniu. Bierze się pod uwagę wyłącznie liczbę lat odpowiadającą najwyższemu osiągniętemu poziomowi wykształcenia.
Wymiar urlopu w zależności od ogólnego stażu pracy wynosi: 20 dni, jeżeli pracownik zatrudniony jest krócej niż 10 lat, 26 dni, jeżeli pracownik zatrudniony jest co najmniej 10 lat (art. 154 § 1 k.p.).
Ponadto należy zaznaczyć, że okres nauki wlicza się do stażu pracy zawsze, bez względu na okoliczności, np. w jakim okresie od zakończenia nauki - i gdzie pracownik podejmie zatrudnienie.
Pracownik powinien zatem wylegitymować się świadectwem ukończenia szkoły lub dyplomem ukończenia studiów wyższych.
Ukończenie szkoły wyższej
Ukończenie szkoły wyższej oznacza udokumentowane odbycie i zakończenie nauki w szkole wyższej zgodnie z przepisami prawa. Zgodnie z ustawą z 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.) - art. 167 ustawy - absolwenci studiów otrzymują dyplomy państwowe ukończenia studiów wyższych, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego. Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacji - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki.
Data ukończenia studiów wskazana w dyplomie ma znaczenie w odniesieniu do uprawnień urlopowych i jest datą graniczną. Po tej dacie zalicza się do stażu pracy w zakresie uprawnień urlopowych wskazane w Kodeksie pracy 8 lat. Nie jest ważny rok, w którym nastąpi ukończenie studiów, czy semestr, lecz faktyczna data ich ukończenia.
Przykład
Student podjął pierwszą pracę w życiu 1 stycznia 2007 r., podczas 5. roku studiów. Egzamin magisterski złożył 15 czerwca 2007 r. W tym przypadku w dacie zatrudnienia nie miał prawa do wliczenia do stażu pracy 8 lat studiów. Prawo do zaliczenia nauki w szkole wyższej uzyskał dopiero 15 czerwca 2007 r.
Czas trwania studiów wyższych
Do stażu wlicza się wyłącznie ten okres nauki przewidziany przepisami prawa, którego efektem jest ukończenie szkoły wyższej. Nie ma w tym przypadku znaczenia rzeczywisty czas trwania nauki - studiów, lecz okres przewidziany przepisami prawa dotyczący poszczególnych rodzajów studiów. Nie ma znaczenia, czy studia magisterskie zostały przedłużone np. przez powtarzanie roku, urlopy dziekańskie ponad ustawowo określony limit.
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym studia w uczelni są prowadzone jako studia pierwszego, drugiego stopnia lub jako jednolite studia magisterskie (art. 159 ustawy). Zgodnie z art. 166 wskazanej ustawy studia licencjackie trwają od 6 do 8 semestrów, a studia inżynierskie 7 lub 8 semestrów.
Kodeks pracy nie rozróżnia studiów pierwszego i drugiego stopnia, studiów licencjackich oraz jednolitych magisterskich. W tym zakresie ukończenie którychkolwiek studiów wystarcza, by do stażu pracy zaliczyć 8 lat.
Jednoczesna praca i nauka
Zgodnie z art. 155 § 2 k.p., jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Przykład
W okresie pierwszego zatrudnienia pracownik przez 5 lat studiował. Studia ukończył, co potwierdził dyplomem ukończenia studiów wyższych. Ukończenie studiów powoduje, że do stażu zalicza się 8 lat. Do tej pory zaliczany był okres 4 lat z tytułu ukończenia szkoły ogólnokształcącej. W tym przypadku dla pracownika korzystniejsze jest zaliczenie do stażu pracy okresu rzeczywistego zatrudnienia, zamiast okresu studiów wyższych. Z tytułu ukończenia szkoły ogólnokształcącej zalicza się pracownikowi 4 lat + 5 lat zatrudnienia, co daje razem 9 lat. Natomiast w przypadku zaliczenia do stażu okresu nauki z tytułu ukończenia studiów wyższych zalicza się pracownikowi tylko 8 lat, bowiem nie wlicza się okresu zatrudnienia (jeżeli okresy te dublują się, zalicza się tylko jeden z nich - korzystniejszy).
Urlop uzupełniający
Zdarza się często, że pracownik informuje pracodawcę o ukończeniu studiów. W tym przypadku może mieć zastosowanie instytucja urlopu uzupełniającego. Urlop uzupełniający przysługuje pracownikowi w sytuacji, gdy pracownik wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze.
Do zwiększenia wymiaru urlopu może dojść na skutek:
• upływu okresu pracy powodującego wzrost uprawnień urlopowych (pracownikowi mija 10-letni okres zatrudnienia, zgodnie z art. 154 § 1 k.p.),
• wliczenia do stażu pracy okresu nauki zakończonej w czasie trwania zatrudnienia (art. 155 k.p.).
W odniesieniu do powszechnej regulacji art. 154 § 1 k.p. wymiar urlopu uzupełniającego zawsze będzie wynosił 6 dni roboczych. Pracownik zatem nabędzie prawo do dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego, które ma prawo wykorzystać w ciągu aktualnego roku kalendarzowego.
W przypadku urlopu uzupełniającego nie stosuje się zasady proporcjonalności. Zawsze przysługuje on w wymiarze 6 dni.
W sytuacji gdy pracownik nabył prawo do urlopu w zwiększonym wymiarze, nie wykorzystawszy jeszcze urlopu, do którego uprzednio uzyskał prawo w danym roku kalendarzowym, to wówczas przysługuje mu jeden podwyższony urlop.
Jeżeli jednak fakt ukończenia studiów wyższych nie powoduje podwyższenia stażu pracy do 10 lat, to w zakresie uprawnień urlopowych w danym roku nie powoduje to żadnych zmian. Pracodawca odnotowuje jedynie, że staż pracownika w odniesieniu do uprawnień urlopowych zwiększył się odpowiednio.
dr Ewa Wronikowska
Katolicki Uniwersytet Lubelski