Wniosek pracownika o udzielenie urlopu bezpłatnego nie musi być w szczególny sposób umotywowany. Jednak należy pamiętać, że pracodawca nie musi go uwzględnić. Okresu urlopu bezpłatnego udzielonego na załatwienie spraw osobistych pracownika nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Zgodnie z art. 174 § 1 k.p. pracodawca udziela pracownikowi urlopu bezpłatnego na jego pisemny wniosek. Wniosek pracownika nie musi być w szczególny sposób umotywowany. Jednak w interesie pracownika będzie poinformowanie pracodawcy o powodach, które skłoniły go do złożenia wniosku o urlop bezpłatny, co może spowodować pozytywne ustosunkowanie się pracodawcy do sprawy.
Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, są jednak pewne wyjątki, na przykład urlop bezpłatny udzielony za zgodą pracownika w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami czy urlop bezpłatny udzielony pracownikowi podejmującemu naukę w szkole bez skierowania zakładu pracy.
Oznacza to, że okres urlopu bezpłatnego - z wyjątkami przewidzianymi w przepisach szczególnych prawa pracy - nie będzie zaliczony do stażu pracy, od którego zależy np. wymiar urlopu, nabycie prawa do nagrody jubileuszowej czy wysokość dodatku stażowego. Urlop bezpłatny jest swoistego rodzaju zawieszeniem istniejącego między pracownikiem a pracodawcą stosunku pracy. W okresie tym, z uwagi na fakt niewypłacania pracownikowi wynagrodzenia, nie są również odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, co oznacza, że i na konto emerytalne (w ZUS i funduszu emerytalnym) pracownika nie wpływają żadne pieniądze.
Urlop bezpłatny może być udzielony na określony przez pracownika i pracodawcę okres. Kodeks pracy nie stawia żadnych ograniczeń w tej kwestii, a jedynie w art. 174 § 3 przewiduje, że przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.
Przebywającemu na urlopie bezpłatnym pracownikowi pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Wynika to z art. 41 k.p. Ochrona ta doznaje jednak ograniczenia w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dopuszczalne jest również rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem, kiedy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym trwającym co najmniej 3 miesiące, w sytuacjach, o których mowa w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.).
Na koniec należy zaznaczyć, że pracodawca nie ma obowiązku, wynikającego z przepisów prawa, udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu załatwiania spraw osobistych, a pracownik nie ma roszczenia o udzielenie takiego urlopu. Udzielenie go wynika tylko z dobrej woli pracodawcy.
Odpowiedziała Joanna Pysiewicz-Jężak