W regulaminie pracy można ustalić obowiązującą w firmie procedurę dotyczącą wystąpienia przez pracownika o uzyskanie zgody na podnoszenie kwalifikacji i wyrażenia bądź odmowy udzielenia takiej zgody przez pracodawcę. Takie rozwiązanie nie ogranicza uprawnień pracownika.
UZASADNIENIE
Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych należy rozumieć zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (art. 1031 § 4 Kodeksu pracy). Istnieją zatem dwie podstawy uznania, że pracownik podnosi kwalifikacje zawodowe na podstawie przepisów Kodeksu pracy, a więc przysługują mu obowiązkowe świadczenia od pracodawcy w formie urlopu szkoleniowego i zwolnień od pracy na udział w obowiązkowych zajęciach.
Uprawnienia te przysługują pracownikom, którzy:
- podnoszą kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy (zgodzili się na propozycję pracodawcy w tym zakresie) lub
- podnoszą kwalifikacje zawodowe z własnej inicjatywy, ale uzyskali zgodę pracodawcy na takie podnoszenie kwalifikacji.
Przepisy nie definiują określenia „za zgodą pracodawcy”. Zatem przez art. 300 Kodeksu pracy należy w tej kwestii odwołać się do odpowiednich przepisów prawa cywilnego, które w prawie pracy można stosować posiłkowo w sprawach, które nie są uregulowane przez przepisy prawa pracy. Na tej podstawie należy przyjąć, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny (art. 60 Kodeksu cywilnego). Zgodę na podnoszenie kwalifikacji przez pracownika pracodawca uzewnętrznia w formie umowy szkoleniowej, gdyż, co do zasady, jest zobowiązany ją zawrzeć (art. 1034 Kodeksu pracy).
W przypadku gdy nie ma obowiązku zawarcia umowy szkoleniowej (taki obowiązek istnieje tylko wówczas, gdy pracodawca przyznaje pracownikowi dodatkowe świadczenia i chce zobowiązać pracownika do odpracowania kosztów tych świadczeń po zakończeniu nauki), o wyrażeniu lub niewyrażeniu zgody przez pracodawcę na podnoszenie przez pracownika kwalifikacji zawodowych będzie decydować jego zachowanie wobec pracownika. Udzielenie pracownikowi przez pracodawcę świadczenia należnego pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe (np. udzielenie urlopu szkoleniowego) lub przyznanie świadczenia fakultatywnego (np. pokrycie opłat za przejazd) może być ocenione jako faktyczne wyrażenie przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika.
WAŻNE!
Forma wyrażenia zgody pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji przez pracowników nie jest określona w przepisach prawa pracy.
Brak uregulowania w przepisach prawa pracy sposobu, w jaki powinna być pracownikom udzielona zgoda na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, w praktyce powoduje problemy. Pracodawca nie musi wyrazić zgody na każdą propozycję pracownika dotyczącą podnoszenia kwalifikacji. Z drugiej jednak strony może się tak stać, że pracodawca udzieli pracownikowi zwolnienia z części dnia pracy w związku z zajęciami np. na studiach, na które uczęszcza pracownik. Takie zwolnienie może być uznane za zachowanie wskazujące na wyrażenie zgody na podnoszenie kwalifikacji. A to pociągnie za sobą – poza koniecznością odpłatnego zwalniania pracownika na udział w zajęciach – także obowiązek udzielenia mu płatnego urlopu szkoleniowego.
Dlatego możliwe jest doprecyzowanie kwestii wyrażenia zgody w przepisach wewnątrzzakładowych. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracowników (art. 104 § 1 Kodeksu pracy). Może zawierać również postanowienia dotyczące podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Regulamin pracy nie może jednak zawierać zapisów pogarszających sytuację pracowników w stosunku do uprawnień, jakie przysługują im w tym zakresie z przepisów prawa pracy (art. 9 § 2 Kodeksu pracy).
Wprowadzenie obowiązku złożenia przez pracownika pisemnego wniosku o uzyskanie zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych stanie się w ten sposób obowiązującą formą postępowania w Państwa firmie. W tym przypadku nie dochodzi do pogorszenia sytuacji pracownika, gdyż także on uzyskuje jasną informację o wyrażeniu lub odmowie wyrażenia zgody na podnoszenie kwalifikacji.
Zapis w regulaminie pracy ustalający procedurę uzyskania zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych
Zgoda na podnoszenie kwalifikacji zawodowych
1. Pracownik występuje o zgodę pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych w formie pisemnej.
2. Wniosek pracownika wskazany w pkt 1 powinien zawierać opis kwalifikacji, których uzyskanie umożliwia dana forma szkolenia, zakładany czas trwania nauki, formę, w jakiej będą podnoszone kwalifikacje, termin rozpoczęcia kształcenia.
3. Wniosek wskazany w pkt 1 jest składany do działu kadr.
4. Pracodawca ustosunkowuje się do wniosku w formie pisemnej, w terminie umożliwiającym pracownikowi rozpoczęcie nauki. Pisemna zgoda pracodawcy stanowi podstawę do uznania, że pracownik podnosi kwalifikacje zawodowe na zasadach wskazanych w art. 1031–1035 Kodeksu pracy.
5. W przypadku wyrażenia przez pracodawcę zgody na podnoszenie przez pracownika kwalifikacji zawodowych zawierana jest umowa szkoleniowa określająca prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych przez pracownika.
Podstawa prawna
- art. 9 § 2, art. 1031–1035, art. 104 § 1, art. 300 Kodeksu pracy,
- art. 60 Kodeksu cywilnego.