Osoba kierująca pracownikami jest m.in. zobowiązana:
- organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
- dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
- dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
- egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami (art. 212 k.p.).
Za osobę kierująca pracownikami uważa się osobę, której pracodawca podporządkował stale lub czasowo przynajmniej jednego pracownika. Będzie to zatem, np. kierownik zakładu pracy, kierownik jednostki organizacyjnej w zakładzie, dyrektor, brygadzista. Podmioty te, jeśli pracodawca zlecił im sprawowanie funkcji kierowniczych, mają szczególny obowiązek organizowania pracy w zakładzie w sposób, który będzie zapobiegał możliwości powstawania warunków mogących doprowadzić do wypadku przy pracy. Czuwanie nad tym, aby praca przebiegała zgodnie z przepisami i zasadami bhp, wynika już z samej istoty sprawowanej funkcji, która zobowiązuje kierownika do stałego czuwania nad przebiegiem pracy wykonywanej przez podwładnych (wyrok SN z 13 października 1972 r., II PRN 74/72, OSNC 1973/6/110).
W zależności od rodzaju i stopnia naruszenia, osoby te mogą ponosić odpowiedzialność:
- wykroczeniową (karno-administracyjną) – osoby kierujące pracownikami, odpowiedzialne za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, nieprzestrzegające przepisów i zasad bhp podlegają karze grzywny (art. 283 k.p.); taka osoba poniesie odpowiedzialność nawet wówczas, gdy zachowanie sprawcy nie wywołało bezpośrednich, ujemnych skutków dla pracownika;
- karną – osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo i higienę pracy, w przypadku niedopełnienia wynikających stąd obowiązków, a przez to narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 220 k.k.); jeżeli sprawca działał nieumyślnie, wówczas podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Poza odpowiedzialnością wynikającą z kodeksów (pracy, karnego) również ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (DzU nr 35, poz. 163 ze zm.) wprowadza zapis, zgodnie z którym, jeżeli dana osoba, działając w imieniu zakładu pracy, narusza przepisy ustawy, a w szczególności uniemożliwia działalność społecznego inspektora pracy, podlega karze grzywny do wysokości 2500 zł (art. 22 ustawy).