RADA
Państwa pracownicy oprócz normalnego wynagrodzenia mają prawo do dodatków w wysokości 100% za każdą godzinę szkolenia bhp. Udział w szkoleniu bhp w sobotę spowoduje bowiem przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy.
UZASADNIENIE
Pracą w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy jest praca ponad obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalonym zgodnie z taką normą.
Co do zasady, praca w sobotę i w niedzielę (przy rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku) powoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Za pracę w te dni (w tym przypadku za udział w szkoleniu) pracownik ma prawo do normalnego wynagrodzenia, a ponadto do rekompensaty w postaci wolnego dnia, który powinien mu zostać udzielony do końca okresu rozliczeniowego.
Zdarza się jednak, że konieczność pracy w godzinach nadliczbowych wystąpiła pod koniec okresu rozliczeniowego i udzielenie dnia wolnego do końca tego okresu nie jest możliwe. Wówczas pracownikowi, zamiast dnia wolnego, przysługuje dodatek do wynagrodzenia, który powinien otrzymać do końca okresu rozliczeniowego. W praktyce, w przypadku gdy termin wypłaty wynagrodzeń przypada do 10. dnia następnego miesiąca, dodatek powinien zostać wypłacony wraz z wynagrodzeniem po zakończeniu okresu rozliczeniowego.
Państwa pracownikom szkolonym w sobotę dodatek przysługuje w wysokości 100%, ponieważ szkolenie odbyło się w dniu wolnym od pracy i spowodowało przekroczenie średniotygodniowej normy ich czasu pracy.
W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego (wyrok z 3 czerwca 1986 r., I PRN 40/86, OSNC 1987/9/140) przez „normalne wynagrodzenie”, które przysługuje pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych, należy rozumieć „takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników”.
Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych należy natomiast liczyć biorąc pod uwagę wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracowników, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, podstawę obliczenia dodatku należy ustalić jako 60% miesięcznego wynagrodzenia pracownika.
PRZYKŁAD
Pracownik brał udział w 6-godzinnym szkoleniu z bhp w sobotę 28 czerwca 2008 r., która jest dla niego dniem wolnym od pracy zgodnie z rozkładem czasu pracy. Norma czasu pracy w czerwcu br. wynosiła 168 godzin. Pracownik ma prawo do normalnego wynagrodzenia i dodatku w wysokości 100% za 6 godzin pracy w godzinach nadliczbowych.
Pracownik otrzymuje następujące składniki wynagrodzenia:
• wynagrodzenie zasadnicze: stawka miesięczna w stałej wysokości 2000 zł, dodatek stażowy w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, tj. 200 zł.
Obliczając należne mu świadczenie za sobotę należy wyliczyć normalne wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe.
1. Normalne wynagrodzenie
- wszystkie składniki wynagrodzenia sumujemy (2000 zł + 200 zł = 2200 zł),
- sumę składników dzielimy przez wymiar czasu pracy w czerwcu (2200 zł : 168 godzin = 13,10 zł),
• wynagrodzenie za jedną godzinę pracy mnożymy przez liczbę godzin nadliczbowych: 13,10 x 6 godzin = 78,60 zł (kwota normalnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych).
2. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych
Kwotę wynagrodzenia zasadniczego dzielimy przez wymiar czasu pracy w czerwcu br.:
2000 zł : 168 godzin = 11,90 zł (stawka za 1 godzinę pracy). Za 6 godzin udziału w szkoleniu bhp pracownik ma prawo do dodatku w wysokości 100%, tj. 71,40 zł (11,90 x 6 godzin).
3. Suma wynagrodzeń
Łącznie za pracę w godzinach nadliczbowych pracownik powinien otrzymać 150 zł (78,60 zł + 71,40 zł).
Gdyby szkolenie bhp trwało w sobotę powyżej 8 godzin, pracownikom za każdą godzinę szkolenia powyżej 8 godzin przysługiwałby dodatek w wysokości 50%. Dodatek w wysokości 100% z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej nie przysługuje bowiem wówczas, gdy pracownicy mają prawo do dodatku w wysokości 50%. Natomiast po przekroczeniu 8 godzin szkolenia w sobotę mamy do czynienia z przekroczeniem normy dobowej, która jest wynagradzana dodatkiem w wysokości 50%.
Prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku z tytułu udziału w szkoleniu zorganizowanym w sobotę nie będzie przysługiwało pracownikom zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy ani kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych, jeśli takie osoby brały udział w szkoleniu. Osoby na tych stanowiskach za pracę poza normalnymi godzinami pracy nie zachowują prawa do wynagrodzenia ani do dodatku. Kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych mają prawo do wynagrodzenia i dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych tylko wówczas, gdy praca w godzinach nadliczbowych przypada w niedzielę lub święto, a w zamian za pracę w takim dniu osoby te nie otrzymały innego dnia wolnego od pracy.
Szkolenie bhp powinno odbyć się w czasie pracy, a nie w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest bowiem dopuszczalna w przypadku:
• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.
Przeprowadzenie takiego szkolenia w godzinach nadliczbowych może zostać uznane za szczególną potrzebę pracodawcy z uwagi m.in. na szczególny system organizacyjny pracy, np. w firmie produkcyjnej, w której odbycie szkolenia bhp od poniedziałku do piątku dla kilkudziesięcioosobowej grupy mogłoby w znaczący sposób wpłynąć na produkcję. Uznanie, że przeprowadzenie szkolenia bhp jest szczególną potrzebą pracodawcy, może jednak zakwestionować Państwowa Inspekcja Pracy.
• art. 130 § 1 i § 2, art. 151 § 1, art. 1511 § 1 pkt 1, § 2 i § 3, art. 1513, art. 1514 Kodeksu pracy.
Larysa Zdziechowska
kierownik zespołu kadr i płac