Ma Pan prawo nałożenia kary upomnienia lub nagany na pracowników, którzy nie wykorzystują wprowadzonej w zakładzie pracy przerwy. Podstawą nałożenia kary jest nieprzestrzeganie przez pracowników ustalonego porządku pracy.
UZASADNIENIE
Dodatkową przerwę, trwającą maksimum godzinę, ma prawo wprowadzić każdy pracodawca. Wprowadza się ją w:
• układzie zbiorowym pracy - jeżeli u pracodawcy obowiązuje taki akt,
• regulaminie pracy - gdy u danego pracodawcy nie ma układu zbiorowego,
• umowie o pracę - jeżeli w firmie nie ma układu zbiorowego, a pracodawca nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy.
Taka dodatkowa przerwa nie jest wliczana do czasu pracy pracownika. Nie przysługuje za nią także dodatkowe wynagrodzenie, a pracownik może ją wykorzystać w sposób dowolny na cele prywatne. Nie powinien jednak świadczyć w tym czasie pracy. Takie działanie może bowiem skutkować powstaniem godzin nadliczbowych, a tym samym roszczeniem pracownika o wypłatę należnego z tego tytułu wynagrodzenia.
PRZYKŁAD
Pracownik jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, którą świadczy po 8 godzin dziennie. Pracodawca wprowadził w firmie dodatkową przerwę w godzinach od 12.00 do 13.00. Pracownik jednak z tej przerwy nie korzystał i przez 5 dni wykonywał pracę przez 9 godzin dziennie, przekraczając dobowy wymiar czasu pracy. W takim przypadku pracodawca musi oddać pracownikowi czas wolny lub zapłacić dodatki w wysokości 50% wynagrodzenia za 5 godzin nadliczbowych.
Pracodawca niepodejmujący działań dyscyplinujących wobec pracowników, którzy czas przerwy wykorzystują na wykonywanie pracy, powinien liczyć się z konsekwencjami. Jak wynika z orzecznictwa sądowego, świadczenie przez pracownika pracy w godzinach nadliczbowych nie musi odbywać się tylko na wyraźne polecenie pracodawcy, ale również za jego milczącym przyzwoleniem. W wyroku z 26 maja 2000 r. (I PKN 667/99, OSNP 2001/22/662) Sąd Najwyższy stwierdził, że „warunkiem przyjęcia dorozumianej zgody pracodawcy na pracę w godzinach nadliczbowych jest świadomość pracodawcy, że pracownik wykonuje taką pracę”.
Zanim jednak pracodawca skorzysta z radykalnych rozwiązań, może przeprowadzić rozmowę z pracownikami i ustalić przyczyny, dla których rezygnują oni z dodatkowej przerwy. Być może rozwiązaniem problemu będzie zmiana organizacji pracy, polegająca np. na likwidacji dodatkowej przerwy lub jej zniesieniu dla niektórych działów organizacyjnych zakładu pracy.
W przypadku gdy zastosowanie kary porządkowej nie wpłynie na zmianę postępowania pracowników, pracodawca może im wypowiedzieć umowy o pracę z powodu naruszania organizacji i porządku w pracy polegającego na wykonywaniu pracy w czasie dodatkowej przerwy.
• art. 108 § 1, art. 141, art. 151, art. 1511 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy.
Beata Naróg
specjalista w zakresie prawa pracy, były wieloletni pracownik Państwowej Inspekcji Pracy