RADA
Państwa pracownik nie miał zapewnionych nieprzerwanych 11 godzin odpoczynku dobowego. Z tego powodu doszło do naruszenia przepisów dotyczących czasu pracy w zakresie odpoczynków dobowych. Należy przyjąć, że przerwanie pracownikowi odpoczynku powinno być zrównoważone oddaniem czasu wolnego do końca okresu rozliczeniowego.
UZASADNIENIE
Czas pracy pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy (art. 129 § 1 Kodeksu pracy).
Jednak pracownik może zostać wezwany do wykonywania pracy w dłuższym wymiarze niż wskazany wyżej w razie:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Taka praca stanowi pracę w godzinach nadliczbowych, za którą oprócz normalnego wynagrodzenia pracownikowi przysługuje dodatek lub czas wolny od pracy (art. 1511 § 1 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD
Pracownik wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. Został on wezwany jednego dnia do dodatkowej pracy w godzinach od 19.00 do 22.00. Te 3 godziny pracy stanowią dla niego pracę nadliczbową wynikającą z naruszenia dobowej normy czasu pracy. Pracownik, oprócz normalnego wynagrodzenia, powinien za nie zatem otrzymać albo dodatek z tytułu pracy nadliczbowej w wysokości 50% wynagrodzenia, albo czas wolny od pracy.
Obok prawa pracodawcy do polecania pracownikowi pracy nadliczbowej istnieje także prawo pracownika do odpoczynku. W każdej bowiem dobie pracownik musi mieć zapewnionych co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku (art. 132 § 1 Kodeksu pracy). To samo odnosi się do tygodnia pracy. W każdym takim tygodniu pracownik musi mieć zapewnionych nie mniej niż 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien zawierać 11 godzin odpoczynku dobowego wykorzystywanego w danej dobie (art. 133 § 1 Kodeksu pracy).
Odpoczynki zarówno dobowe, jak i tygodniowe mogą być w szczególnych sytuacjach skracane. Jednak jest to dopuszczalne tylko w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii (art. 132 § 2 pkt 2 i art. 133 § 2 Kodeksu pracy). Skrócenia odpoczynku nie uzasadniają zatem szczególne potrzeby pracodawcy. Nie każda więc okoliczność uzasadniająca pracę nadliczbową pozwala jednocześnie na skrócenie pracownikowi odpoczynku dobowego czy tygodniowego.
PRZYKŁAD
Pracownik, świadczący pracę w godzinach od 8.00 do 16.00, został wezwany jednego dnia do wykonywania pracy nadliczbowej w godzinach od 19.00 do 22.00. Taka praca naruszyła odpoczynek dobowy pracownika. W dobie pracowniczej trwającej od godziny 8.00 tego dnia do godziny 8.00 dnia następnego pracownik miał bowiem tylko 10 godzin nieprzerwanego odpoczynku (między godz. 22.00 a 8.00). Jeśli dodatkowa praca była spowodowana koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, skrócenie to było uzasadnione. Jeśli zaś dodatkowa praca wynikała jedynie ze szczególnych potrzeb pracodawcy - takie skrócenie narusza przepisy prawa pracy.
Odpoczynek dobowy może być ponadto skracany w przypadku pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Odpoczynek tygodniowy może zaś być dodatkowo skrócony w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika, w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy. Skrócony odpoczynek tygodniowy musi obejmować jednak nie mniej niż 24 godziny (art. 133 § 2 Kodeksu pracy).
Należy przyjąć, że skrócenie odpoczynku dobowego powinno skutkować zrównoważeniem go do końca okresu rozliczeniowego. Takie zrównoważenie oznacza konieczność oddania pracownikowi tej skróconej części odpoczynku przez połączenie jej w całości z innym odpoczynkiem dobowym lub tygodniowym.
PRZYKŁAD
Pracownik, świadczący pracę w godzinach od 8.00 do 16.00, został wezwany jednego dnia do wykonywania pracy nadliczbowej w godz. od 19.00 do 23.00. Ponieważ miał przez to zapewnione jedynie 9 godzin odpoczynku dobowego, 2 godziny powinny zostać pracownikowi zrównoważone przez wydłużenie innego dobowego lub tygodniowego odpoczynku o te 2 godziny. Powinno to nastąpić do końca okresu rozliczeniowego, w którym nastąpiło skrócenie odpoczynku pracownika.
W przedstawionej sytuacji nie mieli Państwo prawa skrócenia pracownikowi odpoczynku dobowego do 10 godzin. Dlatego popełnili Państwo wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy). Dodatkowo muszą Państwo zrównoważyć pracownikowi ten odpoczynek do końca okresu rozliczeniowego. Zrównoważenie to nie wpłynie na Państwa odpowiedzialność z tytułu wykroczenia popełnionego na skutek bezprawnego skrócenia odpoczynku.
WAŻNE!
Skrócenie odpoczynku w innych przypadkach niż wskazane w przepisach stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym i jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Podstawa prawna:
- art. 129 § 1, art. 132, art. 133 § 1-2, art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy.