ODPOWIEDŹ
Praktyka pokazuje, że udział dyrektora personalnego w procesie strategicznym zależy od jego pozycji w firmie. Z drugiej zaś strony pozycję buduje się w wyniku pełnionej roli w kluczowych procesach organizacji. Tak więc udział w pracach dotyczących nowej strategii jest świetną szansą na pokazanie zarządowi, że HRM jest częścią biznesu. Od końca lat 90. ubiegłego wieku rola działu HR ewoluuje od funkcji wykonawcy projektów personalnych do roli kluczowego partnera, mającego wpływ na formułowanie i wdrożenie strategii oraz ocenę realizacji celów strategicznych.
Tworzenie strategii
W procesie budowy strategii menedżerowie HR dostarczają informacji na temat potencjału pracowników w zakresie wdrożenia formułowanych celów strategicznych. Koncentrują się więc bardziej na odpowiedzi na pytanie „jak wdrożyć?” niż „jaka strategia powinna być?”. Szacują możliwości kadry spełnienia danych celów i oceniają ewentualne koszty związane z przygotowaniem zespołu do realizacji nowej strategii (rekrutacja, szkolenia, systemy motywacyjne itp.). Może się okazać, że na przykład osiągnięcie znacznego wzrostu wskaźnika efektywności sprzedaży na jednego zatrudnionego sprzedawcę wymaga nakładów przekraczających zyski z tak postawionego celu. Tak więc rolą działu personalnego na etapie formułowania strategii jest odpowiedzenie na pytanie, czy osiągnięcie danych celów jest realne przy posiadanych zasobach. Jeśli nie jest, to należy poprowadzić dyskusję na temat tego, co trzeba zrobić, aby strategię dało się zrealizować. Oszacowanie potencjału kadry jest możliwe, gdy haerowcy posiadają dobre rozeznanie w możliwościach pracowników, wynikające ze stałego monitoringu ich kompetencji, potencjału rozwojowego, osiąganych celów i poziomu motywacji. Ważna jest też umiejętność szacowania kosztów wszelkich procesów personalnych i czasu potrzebnego na ich realizację.
Komunikowanie strategii
Od tego, w jaki sposób pracownicy dowiedzą się o strategii, zależy powodzenie jej wdrożenia. Wynika z tego kolejna funkcja, jaką dyrektor ds. HR powinien pełnić w zespole, który będzie budował strategię. Zaplanowanie i przeprowadzenie procesu komunikacji strategii dyrektor personalny realizuje we współpracy z działem komunikacji wewnętrznej (lub nawet pod jego kierownictwem). Kampania informacyjna (intranet, prezentacje, szkolenia, konkursy na temat wiedzy o firmie itp.) powinna doprowadzić do tego, aby pracownicy zrozumieli i uwierzyli w nową strategię oraz poznali swoją rolę w jej realizacji. Wspiera proces operacjonalizacji celów strategicznych firmy na cele i zadania wytyczone poszczególnym pracownikom. Komunikowanie procesu strategicznego pracownikom może (albo nawet powinno) odbywać się przed rozpoczęciem prac dotyczących formułowania misji, wizji czy celów. Przyjmuje wtedy postać konsultacji kluczowych zagadnień z wybranymi przedstawicielami grup pracowniczych (np. związki zawodowe, kadra menedżerska). Przedyskutowanie najważniejszych założeń do strategii i wysłuchanie opinii na ich temat ułatwiają potem wdrożenie.
Wdrożenie strategii
Wdrożenie nowej strategii wprowadza nową jakość w organizacji i w związku z tym powinno być prowadzone zgodnie z zasadami zarządzania zmianą. Rolą pionu HR przy wprowadzaniu zmian jest zaplanowanie i przeprowadzenie pracowników przez wszystkie etapy tego procesu.
Kluczowy czynnik, decydujący o powodzeniu realizacji przyjętej strategii, to dobry plan wdrożenia. Jednym z największych problemów dotyczących wdrożenia strategii w organizacjach jest brak powiązania pomiędzy celami strategicznymi a celami operacyjnymi. Zadaniem działu personalnego jest więc pomoc w uzyskaniu tego przełożenia, czyli doprowadzenie do sytuacji, w której cele strategiczne przekładają się na cele indywidualne pracowników. Dodatkowo nadzoruje on stworzenie systemu pomiaru realizacji celów strategicznych przez pracowników (zgodnie z zasadą „da się zarządzać tylko tym, co można zmierzyć”). Oznacza to, że strategia personalna musi wynikać ze strategii biznesowej firmy, a systemy personalne powinny wspierać realizację celów biznesowych. „Nie ma uniwersalnych systemów HR”, twierdzi znajomy dyrektor personalny, „ich wartość się zmienia w zależności od celów biznesowych.” Na przykład systemy wynagrodzeń, sprawdzające się dobrze na etapie początkowego rozwoju firmy (najważniejszym celem jest znalezienie najlepszych sprzedawców na rynku i pozyskanie nowych klientów), są inne niż w sytuacji, gdy głównym celem jest rentowność firmy i oszczędzanie kosztów. Dodatkowo wszelkie procesy personalne: rekrutacja, szkolenia, systemy motywacyjne itp., nakierowane muszą być na kompetencje kluczowe dla osiągnięcia sukcesu w realizacji strategii. Jej wdrażanie wspierać powinna kultura zarządzania w firmie. Dużym wyzwaniem dla działu zarządzania zasobami ludzkimi jest więc pozyskanie odpowiedniej kadry zarządzającej, a następnie szkolenia i monitoring jakości poziomu zarządzania i kultury firmy.
Zauważalnym problemem jest to, że większość menedżerów HR deklaruje chęć zaangażowania się w planowanie strategiczne, ale faktycznie pozostaje na poziomie tradycyjnych funkcji pionu HR - zarządzanie danymi personalnymi, obsadzanie stanowisk itp. Podtrzymują w ten sposób swoje status quo funkcjonariuszy tzw. back office. Jedną z przyczyn trudnego przechodzenia do nowej roli są słabe kompetencje biznesowe ich pracowników. Innym powodem jest przywiązanie do starego sposobu mierzenia działalności działów personalnych. Oparty jest on na wskaźnikach rozwiniętych w latach 70. i wciąż publikowanych w różnych raportach (rotacja pracowników, wzrost średniego wynagrodzenia, koszt szkoleń itp.). Efektywność pracy tych działów nie koncentruje się na wskaźnikach biznesowych dotyczących działalności firmy.
Moderowanie procesu zarządzania strategicznego
W większych firmach istnieją specjalne zespoły przeznaczone do kierowania budową i realizacją strategii. Jeśli jednak dana organizacja ich nie posiada, pion HR może wziąć na siebie pomoc w zakresie koordynacji procesu tworzenia misji, wizji i strategii. Wsparcie procesu strategicznego polega na: znalezieniu wewnątrz firmy lub poza nią know-how na temat budowania strategii firmy, pomocy w wyborze kluczowych osób do realizacji projektu, pomocy w organizacji i zbudowaniu struktury spotkań zespołu strategicznego, moderowanie dyskusji w trakcie pracy nad strategią lub wybór zewnętrznego fachowca od prowadzenia dyskusji - moderatora. Ważne jest jednak, aby haerowcy pełnili funkcję pomocniczą. Nadzór nad całością procesu powinien zawsze mieć zarząd.
Kinga Markert
Autorka jest mediatorem, moderatorem i trenerem. Prowadzi firmę Markert Mediacje, oferującą usługi związane z rozwiązywaniem sytuacji kryzysowych i konfliktowych. Wiele lat pracowała w wewnętrznym dziale HR.
Kontakt:
kinga.markert@mediacje.biz