Obecnie, szczególnie w branży finansowej, gdzie mamy do czynienia z ogromną konkurencją, na pracownikach ciąży presja - muszą podnosić wyniki, aby utrzymać się na rynku i otrzymywać satysfakcjonujące wynagrodzenie. Ciągła walka wymaga dużego zaangażowania umiejętności i czasu. Zatrudnieni realizują się w pracy często kosztem swojego życia prywatnego. Poświęcają coraz więcej czasu na życie zawodowe, przyjmują nowe obowiązki, a robią to, gdyż praca jest dla nich źródłem satysfakcji. Podnosząc efektywność, umacniają swoją samoocenę - nagrodą jest poczucie spełnienia: „jestem najlepszym pracownikiem, jestem potrzebny”. Oczywiście nie ma nic złego w ambicji, wszyscy potrzebujemy uznania i dowartościowania. Na domiar złego w organizacjach wciąż pokutuje kultura wielogodzinnej pracy i przekonanie, że miarą zaangażowania pracownika jest czas, jaki poświęca obowiązkom zawodowym. Często zatrudnieni czują presję pracy w nadgodzinach, ponieważ tego się od nich oczekuje. Obawiają się, iż stracą wiarygodność w oczach pracodawcy, kiedy powiedzą mu, że są przeciążeni pracą.
Skutki nierównowagi
Nie ma nic niestosownego w samorealizacji poprzez pracę, do momentu kiedy ta zaczyna kolidować z życiem prywatnym. Pracownik odczuwa wewnętrzny konflikt, gdy nie może zaspokoić potrzeby realizacji zarówno na polu zawodowym, jak i prywatnym. Konsekwencją takiej sytuacji jest stres, który w dłuższej perspektywie może doprowadzić do wyczerpania emocjonalnego, zniechęcenia, spadku poczucia własnej wartości, a w rezultacie do wypalenia zawodowego. Według autorki trójczynnikowego modelu wypalenia zawodowego Christine Maslach na syndrom ten narażeni są szczególnie pracownicy pracujący w kontakcie bezpośrednim z klientami. Zaburzenie równowagi praca-życie osobiste jest jedną z głównych przyczyn rezygnacji z pracy. Wyniki badania sondażowego, przeprowadzanego corocznie w Wielkiej Brytanii przez Labour Force Survey, wskazują, że 5-10 proc. zatrudnionych odchodzi z pracy z przyczyn osobistych, gdyż nie mogą pogodzić obowiązków służbowych z życiem pozazawodowym. Z kolei z badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych w obszarach: rekrutacja i zatrzymywanie pracowników, motywacja pracowników oraz absencja i kreatywność wynika, że istnieje korelacja pomiędzy wspieraniem równowagi praca-życie zatrudnionych a fluktuacją. Pracownicy są bardziej zadowoleni, jeśli mogą pracować w elastycznym czasie pracy i mają możliwość pracy w domu - wyżej wtedy oceniają pracodawcę. Zatrudnieni korzystający z narzędzi w ramach programów wspierania równowagi praca-życie przebywają na zwolnieniach chorobowych aż o połowę krócej niż pozostali, a kobiety rozpoczynają urlop macierzyński w późniejszym okresie ciąży i szybciej wracają po porodzie do pracy. Badania dowiodły również, że zewnętrzne wsparcie łagodzi uczucie emocjonalnego wyczerpania i ma korzystny wpływ na twórcze reakcje jednostki.
Zasadniczym problemem w sytuacji zaburzenia równowagi praca-życie jest fakt, iż symptomy takiego stanu są subtelne i trudne do wychwycenia, szczególnie jeśli mamy do czynienia z dużym zespołem podwładnych. Nawet jeśli przełożeni zauważają zmianę w zachowaniu pracownika, przypisują je często zmęczeniu, z którym podwładny sam sobie poradzi. Ponadto przełożony nie jest w stanie zweryfikować stopnia zadowolenia z życia prywatnego swoich pracowników. W rezultacie problem eskaluje, aż do momentu podjęcia przez jednostkę ostatecznej decyzji o rezygnacji z realizacji w jednej ze skonfliktowanych sfer - często z pracy, która angażuje zbyt wiele wysiłku i czasu. Niestety, w obliczu takiej decyzji zwykle jest już zbyt późno na podejmowanie działań naprawczych.
Sposoby przeciwdziałania
Lepiej zapobiegać, niż leczyć. Nawet jeśli Twoja organizacja nie posiada programów wspierania równowagi praca-życie zatrudnionych, rola bezpośredniego przełożonego jest nieoceniona. Najważniejszym z działań prewencyjnych jest dawanie odpowiedniego przykładu przez przełożonego. Promowanie równoważenia sfer prywatnej i zawodowej w sytuacji, kiedy sam przełożony spędza w pracy większość swojego czasu, jest bezowocne. Pracownicy deklarują często obawę przed wychodzeniem z pracy przed przełożonym. Menedżer stanowi przykład dla swojego zespołu, czasami musi posunąć się do radykalnych działań, jak wyrażenie otwarcie dezaprobaty do pracy w nadgodzinach, zamiast premiowania pracowników za „zaangażowanie” skutkujące pracą ponad możliwości. Kolejnym działaniem jest kampania informacyjna. Pracownicy nie muszą być świadomi konsekwencji zaburzeń równowagi praca-życie, aż do momentu dopóki nie staną w obliczu konfliktu lub nacisków ze strony rodziny. Rolą menedżera jest uświadamianie znaczenia równowagi i jej wpływu na efektywność zainteresowanych. Możesz również zapewnić pracowników, iż mają wsparcie, i wyrazić gotowość pomocy w trudnych sytuacjach związanych z życiem pozazawodowym. Niektóre organizacje tworzą specjalne komórki, z którymi pracownicy mogą kontaktować się osobiście, telefonicznie lub pocztą elektroniczną w zakresie problemów z równoważeniem pracy i życia prywatnego. Kampania powinna także objąć metodologię korzystania z rozwiązań w zakresie organizacji pracy lub czasu pracy. Innym działaniem może być szkolenie pracowników w zakresie radzenia sobie ze stresem, organizacji pracy czy zarządzania czasem. Nieodzowna jest również informacja zwrotna od pracowników, na przykład w formie badania poziomu zadowolenia z pracy. Zasadnym działaniem jest stałe monitorowanie wdrażanych rozwiązań i ich wpływu na satysfakcję i efektywność zatrudnionych.
Pozostawienie kwestii równoważenia życia zawodowego z prywatnym samym pracownikom jest ryzykownym rozwiązaniem. Nie znając stanowiska przełożonego, podwładni mogą nie podjąć stosownych działań w obawie przed etykietą nieangażującego się w pracę pracownika. Promowanie kwestii równowagi i konsekwencja menedżera spowoduje również wzrost motywacji w zespole - w końcu wszyscy chcemy być postrzegani jako potrzebni ludzie, a nie jako kolejny trybik w wielkiej maszynie do zarabiania pieniędzy.