Popularność coachingu wynika zapewne po części ze specyficznej filozofii, na której bazuje. Abstrahując od konkretnych umiejętności i technik pracy wykorzystywanych przez profesjonalnych coachów, coaching to szczególne podejście do drugiego człowieka – postawa wobec niego oraz rodzaj kontaktu, który mu oferujemy i który ma na celu wspieranie jego rozwoju. Podejście coachingowe opiera się na kilku podstawowych zasadach. Jedną z nich jest zaufanie do drugiej osoby. Podstawą jest przekonanie, że druga osoba ma w sobie potencjał do tego, aby okazać się silną, zaradną, odpowiedzialną i kreatywną jednostką. Zaufanie okazywane przez coacha wzmacnia w kliencie wspomniane przekonanie i pozwala mu poczuć się podmiotem relacji, osobą współdziałającą, nie przedmiotem oddziaływań.
UWAGA
W coachingu ważne jest partnerstwo, czyli porozumienie i współpraca. Druga osoba nie jest więc biernym odbiorcą zaleceń lub pasywnym wykonawcą dawanych jej rad i sugestii. W coachingu chodzi bowiem o tworzenie siebie na nowo poprzez lepsze wykorzystanie swoich zdolności i umiejętności.
Nie lekarz, nie doradca – ogrodnik
Coach nie leczy i nie radzi, nie pozuje na wszystko wiedzącego lub wiedzącego lepiej. Jest raczej facylitatorem, czyli tym, który ułatwia drugiemu człowiekowi docenienie samego siebie i rozwijanie się dzięki optymalnemu wykorzystaniu potencjału posiadanych zdolności i umiejętności. Niczym ogrodnik, coach stwarza warunki, które pozwalają drugiej osobie „kwitnąć”. Nie będzie więc wmawiał drugiej osobie, jaka powinna być, lecz zaoferuje jej taki rodzaj kontaktu, który pozwoli jej samodzielnie odkryć, jaka chce być i w jaki sposób chce do tego dojść. Odpowiedzialność za wybór i sprecyzowanie celu oraz sposobu jego realizacji jest po stronie coachowanego. Coach nie narzuca mu żadnych swoich pomysłów. Nie oznacza to jednak, że nie powinien niczego sugerować. Może proponować własne sugestie, lecz nie powinien ich forsować. Musi być przy tym gotowy na to, że druga osoba może je zupełnie zignorować, odrzucić lub zaakceptować, dokonując w nich autorskich poprawek. W coachingu druga osoba kreuje siebie, tworzy na nowo, korzystając przede wszystkim z pogłębionego wglądu w samą siebie, w zdolności, wartości, potrzeby. Odnosi się jednak także refleksyjnie do sugestii innych, dobrze jej życzących osób.
Kluczowe pytania
Nacisk na tworzenie siebie i własnej przyszłości, na dokonywanie odpowiedzialnych wyborów w zakresie celów i sposobów ich realizacji jest kolejną ważną zasadą charakterystyczną dla podejścia coachingowego. Coaching zorientowany jest na przyszłość – na to, co ma być. Jego celem jest zaś konstruowanie wizji przyszłości, która jest zbieżna z oczekiwaniami, potrzebami i wartościami drugiej osoby. Sesja coachingu jest czasem dla siebie – chwilą do zastanowienia się nad sobą, własnymi dążeniami i tym, czego naprawdę chcemy. Podejście coachingowe wymaga więc wyjścia poza uwikłanie w bieżące, ponaglające sprawy i zadania do realizacji. Dzięki temu stwarza warunki do tego, aby zastanowić się i spróbować udzielić odpowiedzi na pytania typu „co dalej?”, „co jeszcze?”, „co innego?” oraz „jak inaczej?”. Udzielanie odpowiedzi na takie pytania stymuluje rozwój. Pozwala zdobyć poczucie, że sterujemy własnym życiem, aktywnie je tworzymy, wybieramy jego kierunek. Ponadto tego typu pytania pozwalają przewartościować dotychczasowe doświadczenia i sposoby samorealizacji. Dzięki temu mamy szansę zreflektować się i lepiej spożytkować to, co nam służy, oraz zarazem zarzucić te cele lub sposoby działania, które są już nieadekwatne, nieaktualne lub przestały się już dla nas liczyć. W tym sensie coaching daje nam wybór i okazję do nieustannego rewidowania poczynionych już wyborów.
Wykorzystując w praktyce zasady podejścia coachingowego, należy w kontakcie z drugą osobą:
- stworzyć warunki do tego, aby mogła sobie w pełni uświadomić to, co jest dla niej ważne oraz czego chce,
- zmobilizować ją do refleksji nad dotychczas poczynionymi wyborami w celu ich zrewidowania i przewartościowania, co może zaowocować otwarciem się na nowe możliwości samorealizacji,
- zachęcić ją do rozważenia różnych sposobów na ekspresję siebie, własnych wartości, oraz realizację własnych celów,
- dopingować ją do odważnego wdrażania w życie poczynionych przez nią ustaleń i wyborów.
Trzy aspekty
Z bardziej „technicznego” punktu widzenia podejście coachingowe można sprowadzić do trzech kluczowych aktywności, które podejmuje coach w relacji z drugą osobą, aby stworzyć dla niej dogodne warunki do rozwoju.
Spojrzenie w przyszłość
Pierwszą jest zorientowanie klienta na preferowaną przez niego przyszłość. Rozmowa coachingowa dotyczy tego, czego druga osoba chce i czego oczekuje w przyszłości. Owocem tej aktywności jest sprecyzowanie celu lub celów, które zamierza zrealizować.
Docenienie siebie
Orientacji na preferowaną przyszłość towarzyszy druga kluczowa aktywność, a mianowicie wykorzystanie „zasady spożytkowania”. Jej sensem jest stworzenie drugiej osobie okazji do docenienia samej siebie, tego, co aktualnie dobrze jej służy i pomyślnie działa lub funkcjonuje w jej życiu. To są jej „zasoby”, coś, co daje jej siłę i pozwala myśleć o sprawnej realizacji tego, czego chce. Cele, jakie osoba sobie wyznacza, będą przez nią realizowane na podstawie i za pomocą tego, co aktualnie posiada i co jej służy. W tym sensie w podejściu coachingowym, zachęcając do tworzenia siebie od nowa, podkreśla się jednocześnie, aby dokonywać tego raczej poprzez docenianie siebie niż negowanie lub ignorowanie dotychczasowych osiągnięć i doświadczeń.
Wsparcie w zastosowaniu
Ostatnią z kluczowych aktywności jest wspieranie drugiej osoby w elastycznym działaniu na etapie wdrażania dokonanych wyborów w zakresie celów i sposobów ich realizacji. Coaching nieustannie pobudza do refleksji nad poczynionymi wyborami i podjętymi działaniami. Daje nam w ten sposób okazję do ich zrewidowania i przewartościowania. Zatem efektem coachingu często będzie zdopingowanie do zrobienia czegoś inaczej lub czegoś innego, tak aby dać sobie szansę wyjścia poza dotychczasowe nawyki i schematy działania, które być może są już zdezaktualizowane lub wręcz nieproduktywne.
Podejście coachingowe, niezależnie od tego, czy jest stosowane przez profesjonalnego coacha, czy też menedżera wobec podwładnych, opiera się na kilku kluczowych zasadach, w tym zaufaniu, partnerstwie, orientacji na przyszłość i elastycznym, refleksyjnym spożytkowaniu posiadanych zasobów. Celem podejścia coachingowego jest zaś wspieranie rozwoju drugiej osoby, tak aby sprawniej wykorzystała posiadany potencjał zdolności i umiejętności.