ODPOWIEDŹ
Udzielać rad jest łatwo. Być może za łatwo. Dlatego często słyszymy lub czytamy, co powinniśmy zrobić, ale najczęściej oferowane porady nie są ani szczególnie trafne (nie uwzględniają bowiem specyfiki sytuacji, w której się znajdujemy), ani praktyczne (zarysowują bowiem bardzo ogólnie pożądany kierunek działania, często mówią o tym, co powinniśmy zrobić, ale już nie precyzują, jak dokładnie należy tego dokonać). Jednak lektura dobrego poradnika może wymiernie przysłużyć się do naszego rozwoju osobistego i zawodowego. Będzie to możliwe, jeśli tylko zwrócimy uwagę na kilka kluczowych spraw związanych z czytaniem poradników i inspirowaniem się nimi.
Rozważny wybór
Lektura dobrego poradnika może być inspiracją i „pierwszym krokiem” do rozwoju nowych umiejętności lub udoskonalenia już posiadanych. Warto jednak podkreślić, że lektura sama w sobie nie stanowi działania wystarczającego do tego, aby wypracować lub udoskonalić pożądaną przez nas umiejętność. Co więcej, lektura zbyt wielu poradników jednocześnie może, zamiast inspirować do rozwoju, raczej zniechęcać do niego z powodu zamętu w głowie wywołanego licznymi, często sprzecznymi radami. Dobrą strategią jest uświadomienie sobie najpierw, czego chcielibyśmy się nauczyć, a następnie dokonanie wyboru jednego, dobrego poradnika, który uważnie przeczytamy. W trakcie wybierania lektury warto być wybrednym. Należy przejrzeć dostępne poradniki z danego tematu i sprawdzić, kim są ich autorzy oraz na jakiej podstawie zalecają określone rozwiązania. W szczególności warto przemyśleć, czy proponowane rozwiązania są adekwatne do sytuacji, w której obecnie się znajdujemy, kultury organizacji, w której pracujemy, stanowiska, które piastujemy, i zespołu, którym przyszło nam zarządzać. Łatwo jest ulec magii autorytetu i nie zauważyć, że rekomendowane sposoby zachowania lub techniki zarządzania mogą mieć bardzo ograniczone zastosowanie w naszym przypadku (chociażby z powodu różnic kulturowych i mentalności osób, którymi przyszło nam zarządzać).
Praktyczne stosowanie rad
Poradniki najczęściej reprezentują „techniczny” punkt widzenia. Opisują techniki czy wręcz sztuczki, na przykład odpowiedniego prezentowania siebie i budowania autorytetu lub komunikowania się z członkami zespołu. Kluczowe jest zdanie sobie sprawy z tego, że opanowanie technicznej strony danej umiejętności to dopiero początek kształtowania pożądanej przez nas kompetencji. Oprócz nauczenia się samej techniki należy rozwinąć umiejętność efektywnego korzystania z niej w kontaktach ze współpracownikami i podwładnymi. Wymaga to aktywnego eksperymentowania z daną techniką w trakcie codziennych interakcji w pracy oraz identyfikacji osób i sytuacji, w których dana technika sprawdza się oraz w których nie przynosi mimo wszystko większych korzyści, a być może wręcz naraża nas na niepotrzebne ryzyko. Mówiąc wprost: warto odróżnić „gadżety interpersonalne” (powierzchowne opanowane techniki) od kompetencji (wprawy w stosowaniu wybranych technik w realizacji konkretnych celów).
Ważny kontekst
W poradnikach najczęściej nie uwzględnia się w szczegółach licznych kontekstów, w których dana umiejętność może być zastosowana i pomocna. Trudno wszakże w poradniku opisać wszelkie możliwe sytuacje i związane z nimi niuanse stosowania rekomendowanych technik. Dla czytelnika oznacza to, że rady tam zawarte należy traktować nie tyle jako gotowy przepis, ile wskazówkę, którą trzeba samodzielnie przysposobić do warunków i osób, wobec których będziemy z nich korzystać. Lektura poradników wymaga od nas aktywności. Nie powinniśmy biernie przyswajać rad zalecanych przez autora. Naszym celem powinno być ich przemyślenie w świetle własnych celów i aktualnych możliwości działania. Czytanie poradników jest więc raczej w pewnym sensie interpretacją tekstu, w trakcie której zainspirowani lekturą tworzymy adekwatne dla siebie rozwiązanie, niż zapoznawaniem się z gotowym rozwiązaniem przedstawianym wprost przez autora.
Nie tylko czytanie
Wnioski, do których dochodzimy na podstawie lektury poradnika, jeśli mają rzeczywiście przyczynić się do udoskonalenia naszych umiejętności menedżerskich, muszą zostać przez nas wcielone w codzienną praktykę kontaktowania się ze współpracownikami i podwładnymi. Samo przeczytanie poradnika nie stanowi aktywności wystarczającej do nauczenia się lub rozwoju kompetencji. Konieczne jest aktywne eksperymentowanie z nowymi zachowaniami i testowanie ich przydatności w różnych sytuacjach oraz wobec różnych osób. W tym kontekście należy wspomnieć o paradoksalnym, podstępnym i szkodliwym dla rozwoju efekcie (nazywanym niekiedy efektem atrofii). Wiąże się on z osłabieniem motywacji do doskonalenia danej kompetencji po przeczytaniu poradnika, który zawiera rady, jak pracować nad jej rozwojem. Wiele osób nieświadomie utożsamia lekturę poradnika z działaniem wystarczającym do opanowania prezentowanej w nim umiejętności. Takie myślenie ma charakter życzeniowy. Jest oczywiste, że nierealistyczne oczekiwania nie mogą zostać spełnione. Wynikająca z tego frustracja jest jednak jak najbardziej realna i motywuje daną osobę albo do zaprzestania czytania jakichkolwiek (także tych dobrych) poradników, albo do sięgnięcia po kolejny poradnik w nadziei, że tym razem pozna sekretne techniki, które bez większego wysiłku oraz bez konieczności eksperymentowania i testowania nowych zachowań pozwolą jej osiągać pożądane rezultaty. W tym kontekście łatwo docenić rolę omawiania inspirującej lektury z trenerem. Trener podpowie, w jaki sposób przełożyć wskazówki zawarte w poradniku na konkretny i wykonalny plan działania, a następnie pomoże nam we wdrażaniu planu w codzienną praktykę.