O wypadku przy pracy mówimy wtedy, gdy skutkiem zdarzenia jest uraz, czyli uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka. Jego konsekwencją może być utrata przez pracownika zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy. Powinna być ona potwierdzona zaświadczeniem lekarskim wydanym po powrocie pracownika do zakładu pracy.
Jeżeli z zaświadczenia wydanego przez lekarza medycyny pracy wynika niezdolność pracownika do wykonywania pracy na określonym w umowie stanowisku, pracodawca może rozwiązać z tego powodu stosunek pracy. Teza ta może wydawać się kontrowersyjna, jednak Sąd Najwyższy potwierdził, że już przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania jednego obowiązku należącego do zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę (wyrok SN z 16 grudnia 1999 r., I PKN 469/99, OSNP 2001/10/346).
Jeśli jednak utrata zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy jest skutkiem wypadku przy pracy, pracodawca musi liczyć się z tym, że pracownik może domagać się przeniesienia do innej, odpowiedniej dla niego pracy. Określenie odpowiednia praca oznacza, że musi być ona dostosowana do stanu zdrowia i posiadanych przez pracownika kwalifikacji oraz zgodna z wymaganiami określonymi przez lekarza. Dla pracodawcy najistotniejsze jest jednak to, że obowiązek przeniesienia pracownika do odpowiedniej pracy powstaje zgodnie z art. 231 k.p., gdy zostaną spełnione dwa warunki jednocześnie - lekarz medycyny pracy stwierdzi niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy i pracownik zostanie uznany za zdolnego do pracy w rozumieniu przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Oznacza to, że pracownik nie może domagać się przeniesienia do innej pracy tylko na podstawie zaświadczenia lekarza medycyny pracy, nawet jeśli w tym zaświadczeniu jest takie zalecenie. Przepis art. 231 k.p. wymaga bowiem, aby pracownik nie był jednocześnie uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej. Brzmienie art. 231 k.p. nakazuje bowiem przyjąć, że pracownik powinien przedstawić pracodawcy orzeczenie wydane w trybie przepisów wymienionej ustawy, w którym lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że pracownik nie jest niezdolny do pracy. Dopiero wówczas pracodawca będzie miał obowiązek niezwłocznego przeniesienia pracownika do innej pracy.
Warto podkreślić, że tego rodzaju zmiana pracy nie wymaga zastosowania wypowiedzenia zmieniającego, ponieważ jest ona podyktowana koniecznością ochrony zdrowia pracownika, które w uzasadnieniu cytowanego orzeczenia Sąd Najwyższy zakwalifikował jako najważniejsze dobro pracownika.
Przeniesienie do innej pracy nie oznacza, że na nowym stanowisku pracownik musi otrzymać takie samo wynagrodzenie jak dotychczas. Powierzona praca może być gorzej płatna. Wówczas pracodawca jest zobowiązany wypłacać pracownikowi dodatek wyrównawczy, ale tylko przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy.
ALINA GIŻEJOWSKA
radca prawny, partner w Kancelarii A. Sobczyk & Współpracownicy w Krakowie