Fakt wypadku przy pracy, jeżeli wydarzył się w godzinach pracy albo w związku z wykonywaniem polecenia służbowego, nie może zostać podważony nawet wtedy, gdy ubezpieczony w chwili wypadku był np. pod wpływem alkoholu. Taka sytuacja ma jednak wpływ na prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Mój mąż zmarł w wyniku wypadku przy pracy. Wypadek miał miejsce, ponieważ mąż był nietrzeźwy. Pracodawca twierdzi, że mąż przerwał pracę i przyczynił się do wypadku. Natomiast koledzy, którzy pracowali razem z mężem, mówią, że pracował do chwili wypadku. W zasadzie nie mam możliwości, aby udowodnić, że mąż nie przyczynił się do wypadku. Czy w związku z tym mogę starać się o jakieś świadczenia w związku z wypadkiem i śmiercią męża? Gdzie powinnam zwrócić się w tej sprawie?
Jeżeli zdarzenie, w wyniku którego zmarł Pani mąż, zostało uznane za wypadek przy pracy, to może Pani starać się o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Mimo że, jak wynika z pytania, stan nietrzeźwości męża jest niewątpliwy, to może Pani starać się o jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny w związku ze śmiercią męża. O ustalenie prawa i wypłatę jednorazowego odszkodowania powinna Pani zwrócić się do ZUS.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
WAŻNE!
Na to, czy zdarzenie było wypadkiem przy pracy, nie ma wpływu np. stan nietrzeźwości pracownika.
Okoliczność, że pracownik w chwili wypadku był nietrzeźwy, może decydować o rodzaju świadczeń, które przysługują takiemu pracownikowi. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują pracownikowi, jeżeli:
- wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,
- będąc w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że pracownik znajduje się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, pracodawca kieruje go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie. Pracownik powinien poddać się badaniu - odmowa powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że pracownik udowodni, iż miały miejsce przyczyny uniemożliwiające poddanie się badaniu.
Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dcm3.
Związek z pracą oznacza miejscowe, czasowe i funkcjonalne powiązanie przyczyny zewnętrznej z wykonywaniem ubezpieczonej czynności (czyli czynność wykonywaną w ramach obowiązków służbowych). Dlatego przyczyna zewnętrzna musi działać w trakcie wykonywania pracy, wskazując na jej związek z czynnościami pracownika.
To że w chwili podjęcia pracy pracownik był w stanie nietrzeźwym, nie daje podstaw do stwierdzenia, że doszło do zerwania związku z pracą. Jeżeli pracownik uległ śmiertelnemu wypadkowi w czasie wykonywania zadań zleconych przez przełożonych i nie zakończył wykonywania pracy, uważa się, że wypadek miał miejsce w czasie pracy.
WAŻNE!
O zerwaniu związku z pracą mogłoby przesądzić tylko świadome i zawinione zajęcie się sferą spraw prywatnych.
Stan nietrzeźwości będzie zazwyczaj jednym z elementów zerwania więzi z pracą.
Przykład:
Kierownik budowy w wyniku kontroli zaświadczeń o przeszkoleniu pracowników w zakresie bhp stwierdził, że zaświadczenie jednego z nich jest nieaktualne. W związku z tym polecił temu pracownikowi wstrzymać się od pracy (z prawem do wynagrodzenia przestojowego) do momentu przybycia bhp-owca i przeprowadzenia szkolenia. Mimo to pracownik przystąpił do pracy na rusztowaniu jako cieśla budowlany. Spadł i uległ wypadkowi. W tym przypadku nie można uznać, że jest to wypadek przy pracy, ponieważ został zerwany związek z pracą - pracownik świadczył pracę wbrew zakazowi pracodawcy.
Czy przysługuje jednorazowe odszkodowanie pracownikowi, który uległ wypadkowi w czasie podróży służbowej? Pracownik został skierowany przez zakład pracy na szkolenie zawodowe do innej miejscowości niż ta, w której pracuje. Szkolenie odbywało się w ośrodku, który posiadał kilka pawilonów, i obejmowało wykłady i część praktyczną. Podczas przemieszczania się z jednego pawilonu do innego pracownik przewrócił się na oblodzonej powierzchni i złamał rękę w nadgarstku.
Jeżeli zdarzenie zostało zrównane z wypadkiem przy pracy, to pracownikowi będzie przysługiwało jednorazowe odszkodowanie w związku z wypadkiem w czasie podróży służbowej.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w tej ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie ma związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań. Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
Wypadkom ulegają również osoby uczestniczące w szkoleniach, kursach i innych formach dokształcania. Jeżeli szkolenie zawodowe pracownika odbywa się w ramach podróży służbowej, to prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje na takich samych zasadach jak w przypadku wypadku w pracy.
Uważa się, że pracownik jest na szkoleniu w ramach podróży służbowej wówczas, gdy otrzymał od pracodawcy polecenie wyjazdu służbowego i w jego trakcie polecenie uczestniczenia w szkoleniu. Nie uważa się, że doszło do wypadku, gdy został on spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku ze szkoleniem.
Przykład:
Pracownik pracuje we Wrocławiu. Otrzymał skierowanie i polecenie wyjazdu na szkolenie związane z wykonywanym przez niego zawodem. Szkolenie odbywało się w Warszawie w godz. od 8.30 do 14.45. O godz. 12.15, po zakończeniu jednego z wykładów, pracownik opuścił miejsce szkolenia, aby spotkać się ze znajomymi. Został potrącony przez samochód na przejściu dla pieszych o godz. 13.04. Zdarzenie to nie zostanie uznane za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy.
W praktyce ZUS w trakcie postępowania w sprawie przyznania pracownikowi świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego przyjmuje szeroki zakres ochrony pracownika w tym czasie, np. prawo do korzystania z odpoczynku, pomocy medycznej czy spożywania posiłków poza miejscem pobytu. Nieracjonalne byłoby ograniczenie tej ochrony tylko do czynności związanych z celem wyjazdu, zwłaszcza jeżeli wyjazd służbowy trwa kilka dni.
Jesteśmy spółką farmaceutyczną. Zatrudniony u nas pracownik na stanowisku przedstawiciela medycznego uległ wypadkowi samochodowemu w drodze między siedzibami kolejnych klientów. Do zadań pracownika należy reklamowanie wyrobów naszej firmy w placówkach służby zdrowia na terenie całej Polski. Czy takie zdarzenie może zostać uznane za wypadek w drodze do pracy, czy jest to wypadek w pracy?
Z opisu zdarzenia wynika, że danego dnia pracownik uległ wypadkowi przemieszczając się między siedzibami kolejnych klientów. Dlatego zdarzenie to można zakwalifikować jako wypadek przy pracy, jeżeli wyczerpuje wszystkie elementy definicji wypadku przy pracy.
Wypadek przy pracy, to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Jeżeli do wypadku doszłoby w drodze z domu pracownika do pierwszego klienta, którego miał w tym dniu odwiedzić, to będzie to wypadek w drodze do pracy.
Przykład:
Pracownik, który jest przedstawicielem handlowym, miał wypadek komunikacyjny w drodze bezpośrednio z domu do pierwszego klienta, którego siedziba znajdowała się w innej miejscowości. W tym przypadku nie można uznać, że zdarzenie miało miejsce w pracy, ponieważ droga do pracy rozpoczyna się po opuszczeniu przez pracownika jego domu i kończy z chwilą przekroczenia granicy terenu zakładu pracy - a w omawianym przypadku siedziby pierwszego klienta.
Pracownik miał poważny wypadek w pracy, w wyniku którego leżał prawie miesiąc w szpitalu z powodu wstrząśnienia mózgu. Uznaliśmy zdarzenie za wypadek przy pracy. Czy wstrząśnienie mózgu można uznać za uraz i czy to zdarzenie będzie można uznać za wypadek przy pracy? Czy pracownikowi będą przysługiwać świadczenia z ZUS z tytułu wypadku?
Wstrząśnienie mózgu jest rodzajem uszkodzenia narządów, dlatego jeżeli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, pracownikowi przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego.
Wypadek przy pracy to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą i którego skutkiem jest uraz lub śmierć. Uraz to uszkodzenie tkanek ciała i narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. W ustawie nie określono rozmiaru urazu, jak również tego, czy uraz powinien być trwały czy długotrwały. Dlatego bez względu na to, czy uszkodzenie tkanek lub narządów skutkowało niezdolnością do pracy z powodu choroby czy nie, jeśli zostało spowodowane przyczyną zewnętrzną, powinno być uznane za uraz.
O uszkodzeniu tkanek można mówić w przypadku skaleczenia czy stłuczenia, a o uszkodzeniu narządów w przypadku zwichnięcia, złamania kończyny, wstrząśnienia mózgu. W wyniku zadziałania przyczyny zewnętrznej może nastąpić jednoczesne uszkodzenie tkanek i narządów, np. skaleczenie kończyny (uszkodzenie tkanki) może być jednocześnie uszkodzeniem tej kończyny (uszkodzeniem narządu). Uraz może być natychmiastowym następstwem wypadku lub ujawnić się w późniejszym okresie oraz wystąpić w różnych rozmiarach.
Podstawa prawna:- art. 3 ust. 1, ust. 2, ust. 4, art. 21 ust. 1-3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.),
- art. 17, art. 46 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU z 2007 r. nr 70, poz. 473.).
Orzecznictwo uzupełniające:
Członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy, przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne niezależnie od tego, czy pracownik przyczynił się i w jakim stopniu do wypadku przy pracy. (Wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 1997 r., II UKN 377/97, OSNP 1998/20/606)
O tym, czy spożywanie alkoholu w czasie pracy względnie znajdowanie się w czasie i miejscu pracy w stanie nietrzeźwym pozwala przyjąć, że nastąpiło zerwanie związku z pracą i, co za tym idzie, że zaistniały w takiej sytuacji wypadek przy pracy nie pozostaje w związku z pracą, powinny zawsze zdecydować okoliczności konkretnej sprawy. (Wyrok sądu apelacyjnego z 30 stycznia 2002 r., III AUa 2312/00, OSA 2003/6/24)
Przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.) umożliwia uznanie związku z pracą nie tylko wypadku, który zdarzył się podczas wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, ale również takiego, który nastąpił w związku z wykonywaniem tego rodzaju czynności. Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu i miejsca, w którym wypadek nastąpił. (Wyrok Sądu Najwyższego z 17 lipca 2006 r., I UK 28/06, M.P.Pr. 2006/12/670)