Umowa o pracę jest zgodnym oświadczeniem woli pracownika i pracodawcy. Pracownik w umowie o pracę zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Obowiązkowe elementy umowy o pracę
Każda umowa o pracę musi określać:
- strony umowy – dane pracownika i pracodawcy,
- rodzaj umowy o pracę – np. na czas nieokreślony, okres próbny, na czas określony, na zastępstwo,
- datę zawarcia umowy,
- warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy – najczęściej jest określany przez wskazanie stanowiska pracy, nazwy zawodu lub też opisu rodzaju pracy (klasyfikacja kodów zawodów znajduje się tutaj),
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę – powinno odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy oraz umiejętnościom i kwalifikacjom pracownika,
- wymiar czasu pracy – np. cały etat, pół etatu,
- termin rozpoczęcia pracy – jeśli nie jest wskazany termin rozpoczęcia pracy przyjmuje się, że praca rozpoczęła się w dniu, w którym zawarto umowę.
Możliwe dodatkowe elementy umowy o pracę
W umowie można zawrzeć informację o dodatkowych świadczeniach wypłacanych pracownikowi wraz ze wskazaniem zasad ich przyznawania. Kwestie wynagrodzeń, premii, dodatków czy nagród należy określić w umowie, jeżeli u danego pracodawcy nie ma regulaminu wynagradzania.
Pracodawca może zawrzeć również z pracownikiem umowę lojalnościową (o zakazie konkurencji), jednak umowa ta powinna być sporządzona zgodnie z przepisami Kodeksu pracy i obejmować zakaz faktycznej działalności konkurencyjnej, a nie działalności niezwiązanej z tym pracodawcą.
Czego nie powinna zawierać umowa o pracę?
Zapisy w umowie o pracę nie mogą być sprzeczne z przepisami Kodeksu pracy, dlatego należy zwrócić szczególną uwagę, aby w umowie o pracę nie było któregoś z przykładowych zapisów:
- kara za wypowiedzenie umowy – każdy pracownik ma prawo do wypowiedzenia umowy o pracę zgodnie z trybem dopuszczanym przez Kodeks pracy. Pracownik w żadnym razie nie może ponosić kary finansowej za rozwiązanie umowy o pracę przed terminem jej zakończenia;
- niepłatne nadgodziny – pracodawca nie może określić ani w umowie o pracę, ani w regulaminie wynagrodzeń, że pracownik nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub nie otrzyma za ten czas dodatkowych dni wolnych;
- bezwarunkowa zmiana miejsca pracy – miejsce wykonywania pracy musi być wskazane w umowie o pracę. Każda zmiana miejsca wykonywania pracy musi być poprzedzona zgodą pracownika. Pracodawca nie może więc wymagać od pracownika podpisania zgody „z góry” na dowolną zmianę miejsca wykonywania pracy;
- poufność wynagrodzenia – z Kodeksu pracy wynika, że pracownicy mają prawo do równych płac. Zawarcie w umowie o pracę klauzuli o obowiązku zachowania tajemnicy przed innymi pracownikami firmy odnośnie wysokości wynagrodzenia jest więc niezgodne z prawem;
- rozwiązanie umowy w razie ciąży – pracodawca nie może wymagać od pracownicy odgórnego rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron w przypadku zajścia pracownicy w ciążę. Taka klauzula jest nielegalna, gdyż prawo pracy chroni kobiety w ciąży przed zwolnieniem, a nawet w określonych przypadkach nakłada na pracodawcę obowiązek przedłużenia im umowy do dnia porodu.
Należy pamiętać, że umowa o pracę nie jest umową cywilnoprawną. Oznacza to, że wszelkie spory wynikłe w trakcie wykonywania pracy będą rozpatrywane przez sąd pracy.
Szczegółowych informacji w zakresie prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.