Przepracowanie minimum 6 miesięcy w roku kalendarzowym, za który jest ustalane prawo do trzynastki, to warunek stawiany tym pracownikom sfery budżetowej, którzy nie przepracowali pełnego roku (art. 2 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej, dalej: ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Nie musi on być spełniony jedynie w przypadkach wymienionych w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Nie jest tu wymienione przebywanie pracownika na zwolnieniu lekarskim i rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z jakiegokolwiek powodu.
Zdaniem SN i ministerstwa
Zdaniem Sądu Najwyższego (uchwała z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03), nabycie prawa do trzynastki zależy od efektywnie przepracowanego okresu u danego pracodawcy, a nie od pozostawania w stosunku pracy.
Z orzecznictwa
Warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080 ze zm.) jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego.
Uchwała SN z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03, OSNP 2004/2/26
Oznacza to, że ustalając prawo pracownika do trzynastki, nie należy brać pod uwagę okresów nieprzepracowanych, tj. okresów niepozostawania w stosunku pracy oraz przypadających na czas trwania stosunku pracy okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy (z wyjątkiem urlopu wypoczynkowego), niezależnie od tego czy pracownik zachowuje za nie prawo do wynagrodzenia (urlop dla poratowania zdrowia, urlopy naukowe), czy go nie zachowuje (służba wojskowa, urlop wychowawczy). Może zatem się zdarzyć, że stosując ten rodzaj wykładni, pracownik, mimo że jest zatrudniony w jednostce budżetowej 6 miesięcy, nie nabędzie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Taka sytuacja ma właśnie miejsce w przypadku opisanym w pytaniu.
Należy dodać, że Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej ma odmienne stanowisko od opisanego. W jego opinii, przyznanie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego zależy wyłącznie od okresów zatrudnienia. Pracodawca może więc postąpić zgodnie z zasadą uprzywilejowania pracownika i wliczyć mu do okresów wymaganych przy dodatkowym wynagrodzeniu rocznym okresy usprawiedliwionej nieobecności. Obliczając wysokość trzynastki, z jej podstawy powinien jednak odliczyć wynagrodzenie chorobowe (§ 6 pkt 7 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Ta interpretacja jest jednak sprzeczna z charakterem trzynastki. Ma ona przecież premiować pracowników, którzy faktycznie pracowali w danym roku kalendarzowym.
Obliczanie 6-miesięcznego stażu pracy
Przyjmując za właściwą interpretację o konieczności efektywnego przepracowania wymaganego okresu, by uzyskać trzynastkę, pozostaje do wyjaśnienia kwestia, jak obliczać wymagany 6-miesięczny staż pracy. Miesiąc należy tu liczyć jako 30 dni, bez względu na to, ile faktycznie liczy on dni. Wynika to z faktu, że art. 2 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym nie określa sposobu liczenia 6-miesięcznego okresu ani nie wymaga ciągłości (między poszczególnymi miesiącami pracy mogą występować przerwy). W takim razie pracownik musi przepracować efektywnie 180 dni (6 miesięcy × 30 dni), by uzyskać prawo do trzynastki. Ten wymóg nie został spełniony w przypadku pracownika opisanego w pytaniu, bo zabrakło mu 2 dni. Wyliczenia okresów pracy w 2007 r. wyglądają bowiem następująco:
• od 1 stycznia do 10 czerwca (włącznie): 5 miesięcy i 11 dni,
• od 1 lipca do 17 lipca (włącznie): 17 dni,
• razem: 5 miesięcy i 28 dni.
Podstawa prawna:
• Ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 104, poz. 711)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1591)
BoŻena Styczyńska