REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawidłowo zaplanować dyżur pracownika

Marta Mianowska

REKLAMA

Pracodawca, planując długość dyżuru, musi brać pod uwagę wymiar czasu pracy pracownika w danym dniu. Dodatkowo, aby uniknąć błędów, musi także pamiętać o przestrzeganiu granic dobowego odpoczynku.

Dyżur to pozostawanie przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania. Może być on pełniony w zakładzie pracy lub w innymi miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, w szczególności w domu pracownika (art. 1515 § 1 i 3 k.p.).

Autopromocja

Co do zasady czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy. Wyjątek w tym zakresie stanowi sytuacja, w której podczas dyżuru pracownik wykonywał pracę. W takim przypadku czas efektywnej pracy jest pracą w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77).

Ogólnopolski Klub Kadrowego: Zmiany w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych 2012 >>

Niezależnie jednak od tego, czy pracownik w czasie dyżuru wykonywał pracę czy nie, dyżur powinien być tak zaplanowany, aby nie naruszał prawa pracownika do odpoczynku zarówno dobowego, tj. 11-godzinnego, jak i tygodniowego, tj. 35-godzinnego, obejmującego 11-godzinny odpoczynek dobowy (art. 1515 § 2 zdanie drugie k.p.). Kwestia ta powoduje w praktyce wiele problemów, szczególnie przy dyżurach pełnionych „pod telefonem” lub w godzinach nocnych, jak również przy dyżurach zlecanych pracownikom zatrudnionym w innych systemach niż podstawowy system czasu pracy.

Długość dyżuru

Aby prawidłowo stosować instytucję dyżuru pracowniczego, należy w pierwszej kolejności ustalić jego dopuszczalny czas trwania w odniesieniu do konkretnych pracowników.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przepisy prawa pracy nie określają wprost maksymalnego czasu dyżuru. Jednak czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do dobowego i tygodniowego odpoczynku, tzn. czas pracy pracownika i czas dyżuru nie mogą przekraczać łącznie 13 godzin (24-godzinna doba pracownicza minus 11 godzin odpoczynku dobowego).

W konsekwencji długość dyżuru będzie zależała od wymiaru czasu pracy pracownika w danym dniu i może ulegać zmianie przede wszystkim w zależności od tego, czy dzień, w którym dyżur jest pełniony, jest dniem pracy pracownika czy dniem wolnym.

Przykład

Pracownik pracuje w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. Pracownik może więc pełnić dyżur od poniedziałku do piątku w godzinach 16.00 do 21.00 (po 5 godzin), w sobotę zaś (dniu wolnym) w godzinach od 8.00 do 21.00 (13 godzin). Godziny od 21.00 do 8.00 od poniedziałku do piątku stanowią okres dobowego odpoczynku, a od 21.00 w sobotę do 8.00 w poniedziałek – okres tygodniowego odpoczynku. W tych godzinach zlecenie dyżuru jest nielegalne.


Ponadto czas dopuszczalnego dyżuru jest różny w zależności od systemu czasu pracy, w którym pracownik pracuje – wraz ze wzrostem liczby godzin pracy pracownika maleje liczba godzin dopuszczalnego dyżuru w danej dobie pracowniczej.

Nieprawidłowe jest zatem zlecanie pracownikowi pełnienia dyżuru przez cały czas od chwili zakończenia przez niego pracy w jednym dniu pracy do chwili jej rozpoczęcia w następnym dniu pracy (tzw. dyżur ciągły). Taki dyżur nie gwarantuje bowiem pracownikowi prawa do odpoczynku.

Powyżej przedstawiona zasada doznaje ponadto modyfikacji w przypadku równoważnego systemu czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy ponad 12 godzin (art. 136 i 137 k.p.). W takich przypadkach pracownikowi po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy należy w pierwszej kolejności udzielić czasu wolnego w wymiarze równym co najmniej liczbie przepracowanych godzin i dodatkowo zagwarantować odpoczynek tygodniowy (art. 136 § 2 k.p.). Dopiero po takim odpoczynku możliwe jest polecenie pracownikowi pełnienia dyżuru. Należy przy tym pamiętać, że czas, w którym miałby być pełniony dyżur, nie może stanowić czasu pracy pracownika, wynikającego z jego rozkładu czasu pracy. W takim przypadku bowiem pracownik nie będzie pełnił dyżuru, ale wykonywał swoją „normalną” pracę.

Harmonogram dyżurów

Planując dyżury w zakładzie pracy, pracodawca powinien wziąć pod uwagę przede wszystkim okresy odpoczynku przysługujące pracownikom, którzy mają pełnić dyżury.

Czytaj także: Jakie wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę podczas dyżuru >>

Jeśli dla wszystkich pracowników został ustalony ten sam rozkład czasu pracy i dodatkowo pracują oni w tym samym systemie czasu pracy, to może się okazać, że w określonej porze dnia (np. w godzinach od 21.00 do 8.00) żadnemu z pracowników nie będzie można zlecić pełnienia dyżuru. Okres odpoczynku każdego z tych pracowników będzie bowiem przypadał w tym samym okresie.

Dużo większą elastyczność w zakresie harmonogramu dyżurów zyskuje pracodawca ustalający pracownikom różny rozkład czasu pracy lub zatrudniający pracowników w różnych systemach czasu pracy, a także pracowników wykonujących pracę zmianową.

Przykład

Pracownikcy A, B i C wykonują pracę zmianową. Pracownik A pracuje w godzinach od 6.00 do 14.00, pracownik B – od 14.00 do 22.00, a pracownik C – od 22.00 do 6.00. Dyżury tych pracowników mogą być ustalone w następujący sposób: pracownik A – w godzinach od 14.00 do 19.00, pracownik B – od 22.00 do 3.00, pracownik C – od 6.00 do 11.00. W taki sposób pracodawca zyskał „podwójną” obsadę pracowników praktycznie przez całą dobę.

Dyżur pod telefonem

W harmonogramie dyżurów powinny być uwzględniane również dyżury „pod telefonem”.

Wbrew pozorom tego rodzaju dyżur nie jest jakąś szczególną kategorią dyżuru. Jest to dyżur pełniony zazwyczaj w domu pracownika, w stosunku do którego został określony sposób wezwania pracownika do wykonywania pracy lub sposób jej wykonywania (np. udzielanie telefonicznie wsparcia technicznego klientom pracodawcy).

Czas dyżuru nie może zatem naruszać okresów odpoczynku przysługujących pracownikowi. W szczególności nie może to być dyżur ciągły.

Dyżur nocny

Pracownicy często są zobowiązywani do pełnienia dyżuru w nocy. Legalność takiego dyżuru zależy od tego, czy noc przypadała na okres dobowego lub tygodniowego odpoczynku dla pracownika. Jeśli dyżur jest pełniony w nocy podczas okresu odpoczynku tygodniowego, to pracodawca nie może dzwonić do pracownika w nocy, zobowiązując go do wykonania obowiązków służbowych, a następnie polecić mu rozpoczęcia pracy o godzinie przewidzianej w rozkładzie czasu pracy.

Naruszenie zasad zlecania dyżuru

Kodeks pracy nie przewiduje dla pracodawcy szczególnych sankcji za naruszenie zasad zlecenia pracownikom dyżuru. W związku z tym, że instytucja dyżuru jest w istocie rzeczy regulacją dotyczącą czasu pracy, a przede wszystkim okresów odpoczynku, należy w tym względzie stosować przepisy prawa pracy odnoszące się do naruszenia przez pracodawcę przepisów o czasie pracy.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 31 stycznia 1978 r. (I PRN 147/77, OSNC 1978/7/126).
Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Przygotuj się na ograniczenia w handlu w Wielką Sobotę. Sklepy będą pracować krócej!

    Wielkanoc tuż, tuż, więc nic dziwnego, że sklepy są oblężone. W Wielki Piątek wiele z nich przedłużyło godziny handlu. Warto zrobić wcześniej zakupy, bowiem w sobotę handel będzie ograniczony. W jakich godzinach sklepy będą handlować w Wielką Sobotę?

    ZUS: 1431 zł odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Od 1 kwietnia 2024 r. nowe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

    Od 1 kwietnia 2024 r. obowiązują nowe, wyższe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Lekarz orzecznik może przyznać 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy przed weekendem majowym jest niedziela handlowa? Jak wypadają niedziele handlowe w kwietniu?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy w kwietniu 2024 jest niedziela handlowa? Jakie kary za pracę w dni niehandlowe?

    REKLAMA

    ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?

    Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Dodatki funkcyjne w sądach

    Dodatki funkcyjne w sądach - trwają prace nad przepisami. Mają się zmienić zasady wynagradzania sędziów pełniących funkcje rzeczników dyscyplinarnych. Proponowane zmiany mają charakter przekrojowy, dotyczą modyfikacji wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych, Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach apelacyjnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach okręgowych oraz Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Ministra Sprawiedliwości, i służą dostosowaniu wysokości dodatków do rzeczywistego obciążenia zadaniami związanymi z pełnieniem tych funkcji. 

    Jak zarządzać zespołem? Liderem nie trzeba się urodzić. Liczy się cel i chęć współpracy z innymi

    Osoby zarządzające zespołem mają kluczowe znaczenie dla firmy. Prawie co czwarty pracownik chciałby, by jego przełożony częściej go doceniał. Blisko połowa jest gotowa odejść z pracy z powodu szefa.

    Odmienne poglądy polityczne pracownika a dyskryminacja

    Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

    REKLAMA

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia. Dal pracodawcy liczy się dyspozycyjność pracownika. Wytypowanie do zwolnienia pracownika, przebywającego na długotrwałym urlopie bezpłatnym i korzystającego w tym czasie z innego źródła utrzymania, stanowi obiektywne i racjonalne kryterium doboru do wypowiedzenia umowy o pracę, co nie świadczy o charakterze dyskryminacyjnym zwolnienia. Zgodne z zasadami współżycia społecznego jest przyjęcie przez pracodawcę jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia ich dyspozycyjności, rozumianej jako możliwość liczenia na obecność pracownika w pracy, w czasie na nią przeznaczonym, gdy przeciwieństwem tak rozumianej dyspozycyjności są częste absencje pracownika, spowodowane złym stanem zdrowia, jak również inne przypadki usprawiedliwionej nieobecności.

    Elektroradiolog - kim jest i co robi?

    Elektroradiolog to nowy zawód medyczny. Wielu idąc na tzw. prześwietlenie, tj. n. badanie w pracowniach rentgenowskich RTG - nie zdaje sobie sprawy, że jest to wymagający zawód, który wiąże się z pracą w szkodliwych i trudnych warunkach dla zdrowia tego pracownika - ze względu na promieniowanie. Praca przy wykonywaniu badań z zakresu diagnostyki obrazowej (rentgenografia, rentgenoskopia, radiologia stomatologiczna, mammografia, densytometria rentgenowska, tomografia komputerowa) jest wymagająca.

    REKLAMA