REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dyżur zakładowy w prawie wspólnotowym

Agnieszka Zwolińska

REKLAMA

Zgodnie z prawem wspólnotowym niezaliczanie do czasu pracy okresu dyżuru zakładowego, podczas którego pracownik nie wykonuje pracy, jest niezgodne z prawem.

Granice kompetencji UE w zakresie prawa pracy wyznaczają postanowienia Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z nim Unia wspiera i uzupełnia działania państw członkowskich polegające na polepszeniu w szczególności środowiska pracy w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. W ramach realizacji tego celu została wydana dyrektywa określająca niektóre aspekty organizacji czasu pracy. Mowa tu o dyrektywie Rady nr 93/104/WE dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, która została następnie zastąpiona przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy.

Autopromocja

WAŻNE!
Dyrektywa nr 2003/88/WE stanowi konkretyzację postanowień dyrektywy nr 93/104/WE. Wobec czego orzecznictwo wydane na podstawie dyrektywy nr 93/104/WE pozostaje aktualne również pod rządami dyrektywy nr 2003/88/WE.

Zakres unijnych unormowań

Dyrektywa nr 2003/88/WE określa minimalne wymagania higieny i bezpieczeństwa w odniesieniu do organizacji czasu pracy.

W związku z tym dyrektywa określa:

  • minimalny okres dobowego odpoczynku,
  • przerwy,
  • odpoczynek tygodniowy,
  • minimalny okres corocznego urlopu wypoczynkowego,
  • maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy

oraz niektóre aspekty:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

– pracy w porze nocnej,
– pracy w systemie zmianowym,
– harmonogramów czasu pracy.

WAŻNE!
Działania UE w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, zgodnie z art. 153 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu UE (wcześniej art. 137 ust. 5 Traktatu ustanawiającego WE), nie dotyczą wynagrodzeń. Oznacza to, że dyrektywa nr 2003/88/WE nie reguluje zasad wynagrodzenia pracownika za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy też za czas pełnienia dyżurów polegających na fizycznej obecności pracownika w zakładzie pracy (zwanych dalej dyżurami zakładowymi).

Czas pracy kierowców >>

Czas pracy oraz okresy odpoczynku

Szczególne znacznie dla stosowania regulacji krajowych z zakresu organizacji czasu pracy mają sformułowane w dyrektywie definicje „czas pracy” oraz „okres odpoczynku”.

Czasem pracy jest każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, jest do dyspozycji pracodawcy oraz wykonuje swoje działania lub spełnia obowiązki, zgodnie z przepisami lub praktyką krajową. Natomiast okresem odpoczynku jest każdy okres, który nie jest czasem pracy. Z przytoczonych definicji wynika, że w prawie wspólnotowym czas pracy oraz okres odpoczynku są pojęciami wzajemnie się wykluczającymi, nie wyróżnia się kategorii pośredniej między czasem pracy a okresem odpoczynku. W związku z powyższym nasuwa się pytanie, jak traktować dyżur zakładowy, w czasie którego pracownik nie wykonuje pracy, a jedynie oczekuje na jej podjęcie.


Polskie regulacje

Przypomnijmy, jak kwestię okresu dyżurowania rozwiązano w polskim Kodeksie pracy. Czasu dyżuru, w którym pracownik nie wykonywał pracy, nie wlicza się do czasu pracy, jednocześnie czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego (art. 1515 § 2 k.p.). Z przytoczonego powyżej przepisu wynika więc, że w polskim Kodeksie pracy obok czasu pracy oraz okresów odpoczynku wyróżnia się kategorię pośrednią – czas dyżuru, w którym pracownik nie wykonuje pracy, która nie jest traktowana ani jako czas pracy, ani jako okres odpoczynku. Regulacja ta w zakresie dyżuru zakładowego budzi więc uzasadnione wątpliwości co do zgodności z prawem wspólnotowym.

W utrwalonym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE podkreśla się, że terminy „czas pracy” oraz „czas przerw w pracy” mają charakter autonomiczny, a państwa członkowskie nie mogą określać jednostronnie zakresu tych pojęć. Uzależnienie definicji czasu pracy czy okresów odpoczynków od dodatkowych, niewymienionych w dyrektywie, warunków podważałoby skuteczność prawa wspólnotowego. Zaliczenia do czasu pracy tylko okresu pełnienia dyżuru zakładowego, w którym pracownik wykonywał pracę (a więc wprowadzenie dodatkowej przesłanki zakwalifikowania dyżuru zakładowego do czasu pracy), prowadzi do niezgodności prawa polskiego z prawem wspólnotowym.

Ograniczenia w stosowaniu dyżuru pracowniczego >>

Konsekwencje prawne

Trybunał, wypowiadając się kilkakrotnie na temat dyżurów lekarskich pełnionych w szpitalu (np. w sprawie Jaeger, C–151/02), wyraźnie stwierdził, że cały czas takiego dyżuru, w tym również okresy niewykonywania pracy, należy zaliczyć do czasu pracy pracownika. W okresie pełnienia dyżuru zakładowego pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w miejscu przez niego określonym i nie ma swobody rozporządzenia swoim czasem. W związku z tym, według Trybunału, nie można uznać, że część dyżuru, w którym pracownik rzeczywiście nie wykonuje pracy, ale tylko oczekuje na podjęcie jej wykonania, jest czasem odpoczynku.

Co to oznacza w praktyce. Po pierwsze, dyżur zakładowy nie może prowadzić do pozbawienia bądź ograniczenia prawa pracownika do minimalnego okresu nieprzerwanego odpoczynku dobowego oraz tygodniowego. Po drugie, dyżur taki powinien w całości być wliczony do czasu pracy, a w konsekwencji godziny dyżuru łącznie z normalnymi godzinami pracy oraz godzinami nadliczbowymi nie mogą przekraczać maksymalnego przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy.

W związku z powyższym art. 1515 § 2 k.p. w zakresie, w jakim nie zalicza do czasu pracy okresów dyżuru zakładowego, w których pracownik nie wykonuje pracy, jest sprzeczny z prawem wspólnotowym. Wobec czego warto zadać pytanie, czy pracownik może, powołując się na przepisy dyrektywy, w tym na wynikające z nich prawo do maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy nieprzekraczającego przeciętnie 48 godzin, skutecznie zakwestionować działania pracodawcy, który do czasu pracy wlicza tylko czas dyżuru, w którym pracownik wykonywał pracę. Odpowiedź twierdząca dotyczy tych przypadków, w których pracodawcą jest państwo. W sporach między pracownikiem a państwem przepisy dyrektywy, jeśli są jednoznaczne, bezwarunkowe – a za takie należy uznać postanowienia art. 6 lit. b) dyrektywy nr 2003/88/WE – mogą być stosowane wprost. Natomiast w sporach z pracodawcą prywatnym, tj. nieutożsamianym z państwem, przepisy dyrektywy nie mogą stanowić bezpośredniej podstawy roszczeń pracownika.

Podstawa prawna:

  • art. 1515 Kodeksu pracy,
  • dyrektywa Rady nr 93/104/WE z 23 listopada 1993 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 307 z 13 grudnia 1993 r., s. 18–24, polskie wydanie specjalne: rozdz. 5, t. 2, s. 197–203),
  • dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 299 z 18 listopada 2003 r., s. 9–19, polskie wydanie specjalne: rozdz. 5, t. 4, s. 381–391).
Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Dożywotnie świadczenie honorowe: Co miesiąc dodatkowe 6246,13 zł od ZUS

    Świadczenie honorowe to dodatkowe pieniądze od ZUS dla osób, które ukończyły 100 lat życia. Od 1 marca 2024 r. kwota świadczenia honorowego dla nowych stulatków wynosi 6246,13 zł brutto.

    Rada Ochrony Pracy: Marszałek Sejmu Szymon Hołownia wręczył akty powołania członkom Rady

    27 marca 2024 r. Szymon Hołownia, marszałek Sejmu RP, powołał nową Radę Ochrony Pracy. Akty powołania na nową kadencję odebrało 25 członków Rady.

    10000 zł brutto – ile to netto?

    10000 zł brutto wynagrodzenia - ile to netto? Umowa o pracę zawiera wynagrodzenie brutto, od którego należy odjąć składki ZUS, składkę zdrowotną i zaliczkę na podatek. Pozostaje wynagrodzenie netto. Oblicz za pomocą kalkulatora, ile na rękę z 10000 zł brutto otrzyma pracownik.

    Wybierasz się do urzędu, ZUS-u , czy na pocztę w Wielki Piątek? Lepiej sprawdź, które placówki są czynne

    Wielki Piątek nie jest dniem wolnym od pracy, ale nie wszystkie urzędy będą otwarte. Niektóre urzędy marszałkowskie i gminne będą zamknięte, a inne skrócą godziny pracy do 13:00.

    REKLAMA

    Pracownicy chcą zmienić pracodawcę - raport z rynku pracy

    Aż 45% pracowników w Polsce chce zmienić pracodawcę - taka informacja wynika z raportu "Barometr Rynku Pracy".

    Urlop bezpłatny a zapis do PPK

    Urlop bezpłatny - jak wpływa na zapis do PPK? Okazuje się, że nie każda nieobecność w pracy przeszkadza w „zapisaniu” do PPK. Kiedy urlop bezpłatny opóźni zapis do PPK?

    Emerytury niższe od kwietnia 2024 r. - kiedy przejść na emeryturę?

    Emerytury będą niższe od 1 kwietnia 2024 r. - od tego dnia obowiązuje nowa tablica średniego dalszego trwania życia z GUS. Kiedy przejść na emeryturę? Którą tablicę ZUS bierze pod uwagę - z momentu złożenia wniosku o emeryturę czy osiągnięcia wieku emerytalnego?

    Social media zmieniają mózgi ich użytkowników. Zmniejszają zdolność koncentracji. Ale można odwrócić ten proces. Jak?

    Z każdym rokiem nasza zdolność koncentracji spada – alarmują eksperci od psychologii i kognitywistyki. W ciągu ostatniej dekady średni czas skupienia przeciętnego człowieka obniżył się o 28 sekund. Winny jest internet, a zwłaszcza social media. Da się to jednak odwrócić – zauważają specjaliści z platformy Preply. 

    REKLAMA

    Nowoczesne zarządzanie ludźmi. Jak skutecznie improwizować w zwinnym zespole?

    Improwizacja w pracy zazwyczaj kojarzy się dość pejoratywnie - strategie, plany, systemy, zasady działania i współdziałania wydają się nie dawać przestrzeni na spontaniczność. Z drugiej strony „Agile” jawi się jako remedium na sztywność i konieczność dostosowania się do zmian otoczenia czy też reagowania na to, co nieprzewidywalne. Gdzie znaleźć złoty środek? Jak w regułach i zasadach stworzyć przestrzeń na samoorganizację, kreatywność i inicjatywę?

    To nie jest prima aprilis: Od 1 kwietnia 2024 r. ZUS obliczy niższe emerytury

    Od 1 kwietnia 2024 r. zaczną obowiązywać nowe tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Na ich podstawie będą przyznawane emerytury zgłoszone od 1 kwietnia bieżącego roku do 31 marca 2025 r.

    REKLAMA