Zmienią się przepisy dotyczące zasad obliczania okresu zatrudnienia. Pracownicy zyskają m.in. dłuższe okresy wypowiedzenia, dłuższe urlopy wypoczynkowe czy prawo do wyższych odpraw. Wszystko to dzięki propozycji wliczania do stażu pracy m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy świadczenia pracy na podstawie umowy zlecenia. Zakłada się, że zmiany zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.
- Okresy wykonywania umów cywilnoprawnych będą wliczane do okresu zatrudnienia
- Okresy prowadzenia pozarolniczej działalności
- Do stażu pracy będą wliczane okresy służby
- Obliczanie zakładowego i ogólnego stażu pracy
Okresy wykonywania umów cywilnoprawnych będą wliczane do okresu zatrudnienia
Trwają prace nad rządowym projektem nowelizacji Kodeksu pracy. W projekcie założono, że do okresu zatrudnienia wliczane będą okresy:
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej,
- pozostawania osobą współpracującą z osobą, o której mowa w poprzednich punktach,
- pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej,
- pozostawania przez osobę fizyczną członkiem spółdzielni kółek rolniczych.
Okresy będą potwierdzane zaświadczeniem wydanym przez ZUS o opłaceniu za dany okres składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe z danego tytułu.
Okresy prowadzenia pozarolniczej działalności
Projekt zakłada, że do okresu zatrudnienia wliczane będą okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Chodzi tu o:
- osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą;
- twórcę i artystę;
- osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu;
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
- akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
- komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
- osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.
Ponadto do stażu będą wliczane okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
Okresy prowadzenia pozarolniczej działalności będą musiały być potwierdzone przez ZUS zaświadczeniem o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Do stażu pracy będą wliczane okresy służby
Projekt nowelizacji Kodeksu pracy przewiduje także, że do okresu zatrudnienia będą wliczane okresy służby w:
- Policji,
- Urzędzie Ochrony Państwa,
- Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- Agencji Wywiadu,
- Służbie Kontrwywiadu Wojskowego,
- Służbie Wywiadu Wojskowego,
- Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,
- Biurze Ochrony Rządu,
- Służbie Ochrony Państwa,
- Służbie Więziennej,
- Straży Granicznej,
- Państwowej Straży Pożarnej,
- Straży Marszałkowskiej,
- Służbie Celno-Skarbowej.
Obliczanie zakładowego i ogólnego stażu pracy
Kodeks pracy nie przewiduje ogólnej zasady ustalania stażu pracy dla celów nabywania prawa do wszystkich świadczeń i uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy. Obowiązujące obecnie przepisy określają jedynie:
- tzw. zakładowy staż pracy – tj. wliczanie do okresu zatrudnienia pracownika, od którego zależy dane uprawnienie wynikające ze stosunku pracy, tylko okresu pracy u danego pracodawcy (dotyczy to, np. ustalania długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub nieokreślony oraz wysokości odprawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę i odprawy pośmiertnej). Jeżeli projektowana nowelizacja wejdzie w życie, wówczas zmienią się zasady ustalania zakładowego stażu pracy, co przedstawiamy na poniższych przykładach.
Pan Grzegorz świadczył pracę u pracodawcy na podstawie umowy o pracę w latach 2018 – 2020 oraz od 2022 r. do teraz. Przez 2021 r. był zatrudniony u tego samego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia. Regulamin wynagradzania obowiązujący u pracodawcy przewiduje dodatek stażowy w wysokości 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownik otrzymuje 5 proc. dodatku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, pan Grzegorz otrzymywałby dodatek stażowy w wysokości 6 proc., gdyż do jego stażu pracy zostałby doliczony okres pracy na podstawie umowy zlecenia.
Pani Katarzyna od 4 miesięcy jest zatrudniona u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę. Przed zawarciem umowy o pracę przez 4 lata świadczyła pracę na podstawie umów zlecenia u obecnego pracodawcy. Pracodawca wręczył jej wypowiedzenie umowy o pracę. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pani Katarzynie przysługuje 2-tygodniowy okres wypowiedzenia w związku z zakładowym stażem pracy wynoszącym mniej niż 6 miesięcy. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, wówczas okres wypowiedzenia wyniósłby 3 miesiące – zakładowy staż pracy przekroczyłby bowiem 4 lata.
Umowa o pracę pani Katarzyny z poprzedniego przykładu została rozwiązana z przyczyn niedotyczących pracownika na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych. Z tego tytułu przysługuje jej odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, pani Katarzyna miałaby prawo do odprawy pieniężnej w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia.
- tzw. ogólny staż pracy – tj. wliczanie do okresu zatrudnienia pracownika, od którego zależy dane uprawnienie wynikające ze stosunku pracy, okresów pracy u wszystkich pracodawców (dotyczy to ustalenia wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika oraz nabycia prawa do urlopu wychowawczego). Na przykładach przedstawiamy skutki projektowanych zmian przepisów.
Na podstawie umów o pracę pan Dariusz może się wylegitymować ogólnym stażem pracy wynoszącym 3 lata. Oprócz tego prowadził on działalność pozarolniczą przez 5 lat i przez 3 lata świadczył pracę na podstawie umów zlecenia. W obecnym stanie prawnym, z racji 3-letniego stażu pracy, panu Dariuszowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, wówczas jego ogólny staż pracy wynosiłby 11 lat i miałby on prawo do urlopu w wymiarze 26 dni.
Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy. Pani Dorota przez 7 lat prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, a następnie zatrudniła się na podstawie umowy o pracę i świadczy pracę od 3 miesięcy. Według obecnych przepisów jej ogólny staż pracy wynosi 3 miesiące i w związku z tym nie ma prawa do urlopu wychowawczego. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, jej ogólny staż pracy wynosiłby ponad 7 lat i pani Dorocie przysługiwałoby prawo do urlopu wychowawczego.