Jeśli uczestnik PPK chce, aby po jego śmierci środki z rachunku PPK trafiły do określonej osoby fizycznej, może wskazać tę osobę instytucji finansowej prowadzącej rachunek PPK. Z takiego rozwiązania nie można jednak skorzystać, gdy środki mają trafić np. do fundacji. W takim przypadku potrzebny jest testament uczestnika PPK.
- Środki z PPK po śmierci uczestnika
- Wskazanie osoby uprawnionej do środków z PPK po śmierci uczestnika
- Uprawnienia spadkobierców uczestnika PPK
Środki z PPK po śmierci uczestnika
Jeżeli uczestnik PPK w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, połowa środków z jego rachunku PPK zostanie przekazana jego małżonkowi, w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Uczestnik PPK może sam zdecydować, do kogo - po jego śmierci - trafią pozostałe środki z rachunku PPK.
Wskazanie osoby uprawnionej do środków z PPK po śmierci uczestnika
Jeżeli środki z rachunku PPK uczestnika mają po jego śmierci trafić do osoby fizycznej (np. członka rodziny uczestnika, ale niekoniecznie - może to być dowolna osoba fizyczna), uczestnik PPK może skorzystać z rozwiązania polegającego na wskazaniu takiej osoby uprawnionej (albo osób uprawnionych) instytucji finansowej, która prowadzi jego rachunek PPK. Wymaga to formy pisemnej. Uczestnik PPK może później w każdym czasie zmienić albo odwołać swoje wskazanie. Po śmierci uczestnika PPK, osoba uprawniona, wskazana przez niego instytucji finansowej, otrzyma środki po zmarłym bez konieczności przeprowadzenia postępowania spadkowego (wystarczy, że - składając instytucji finansowej wniosek o przekazanie tych środków - przedstawi akt zgonu uczestnika i swój dokument tożsamości).
Uczestnik PPK (niepozostający w związku z małżeńskim) chce wskazać instytucji finansowej jako osoby uprawione do środków z rachunku PPK po jego śmierci swoich rodziców – po połowie. Jeśli później zmieni zdanie, będzie mógł zmienić albo odwołać to wskazanie. Gdyby np. ojciec uczestnika PPK umarł przed uczestnikiem, to przeznaczony dla niego udział przypadnie matce uczestnika, chyba że uczestnik zadysponuje tym udziałem w inny sposób.
Osobą uprawnioną, wskazaną przez uczestnika PPK instytucji finansowej, nie może być osoba prawna. Wynika to z definicji „osoby uprawnionej”, zawartej w ustawie o PPK – takie wskazanie może dotyczyć tylko osoby fizycznej. Osoba prawna może jednak otrzymać środki z rachunku PPK uczestnika po jego śmierci jako spadkobierca uczestnika.
Uprawnienia spadkobierców uczestnika PPK
Jeśli uczestnik PPK nie wskaże instytucji finansowej osoby uprawnionej do środków z rachunku PPK po jego śmierci, środki te trafią co do zasady do jego spadkobierców (w przypadku, gdy rachunek PPK uczestnika jest prowadzony przez zakład ubezpieczeń, osobami uprawnionymi do otrzymania sumy ubezpieczenia - jeżeli w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej - są członkowie najbliższej rodziny ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa o prowadzenie PPK przewiduje inną kolejność).
Przepisy dotyczące spadków zawarte są w kodeksie cywilnym. Określają one dwa tytuły dziedziczenia - ustawę (w takim przypadku tytułem dziedziczenia są przepisy k.c. określające krąg spadkobierców ustawowych) oraz testament. Jeśli uczestnik PPK chce, aby jego spadkobiercą była np. fundacja, może wskazać ją w swoim testamencie.
Uczestnik PPK nie ma małżonka ani krewnych, którzy zgodnie z przepisami k.c. byliby jego spadkobiercami ustawowymi. W takiej sytuacji, jeśli uczestnik PPK nie sporządzi testamentu, spadek po nim przypadnie gminie ostatniego miejsca jego zamieszkania (wynika to z art. 935 k.c.). Uczestnik PPK może jednak inaczej rozporządzić spadkiem, sporządzając testament (wystarczy, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą). Spadkobiercy uczestnika, aby otrzymać przysługujące im środki z jego rachunku PPK, będą musieli przedstawić instytucji finansowej: 1) prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia oraz 2) zgodne oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez zmarłego uczestnika PPK lub prawomocne postanowienie sądu o dziale spadku.
Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 427)
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.)