Likwidacja stanowiska pracy - 4 pułapki dla pracodawcy

Likwidacja stanowiska pracy jako sposób najbezpieczniejszego rozstania z pracownikiem?

Likwidacja stanowiska pracy bywa uznawana za najbezpieczniejsze uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę. To przekonanie bierze się zapewne stąd, że w takim przypadku nie trzeba udowadniać niskiej jakości pracy zatrudnionego, nieodpowiedniego stosunku do obowiązków, czy braku wymaganych umiejętności. Bogate orzecznictwo w tej kwestii wskazuje jednak, że rzeczywistość jest bardziej skomplikowana.

Autopromocja

Likwidacja stanowiska pracy nie stanowi gwarancji uniknięcia sporu co do zasadności wypowiedzenia. W jednym ze swoich najnowszych orzeczeń Sąd Najwyższy[1] dokonał interesującego podsumowania, z którego wynika, w którym miejscu pracodawca może natrafić na pułapki podając likwidację stanowiska jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy.

Polecamy: Dokumentacja kadrowa. Zasady prowadzenia i przechowywania

Pułapka 1 – pozorność likwidacji stanowiska pracy

Pracodawca ma swobodę w podejmowaniu decyzji co do struktury organizacyjnej, rozdziału obowiązków, czy zapotrzebowania na pracę. Okoliczności, które skłoniły go do zmian w tym zakresie nie są badane przez sąd w razie sporu z pracownikiem. Sąd nie oceni zatem, czy takie zmiany były potrzebne, czy też nie. Sprawdzi natomiast, czy do zmian stanowiących podstawę zakończenia stosunku pracy rzeczywiście doszło.

Autopromocja

Wynagrodzenia 2024.
Rozliczanie płac w praktyce

Sprawdź

Na pozorność likwidacji stanowiska pracy może wskazywać pojawienie się w firmie wakatu pod inną nazwą, ale ze zbliżonym zakresem obowiązków. O pozorności może także świadczyć prowadzenie rekrutacji w krótkim odstępie czasu na to samo lub inne stanowisko, o podobnym znaczeniu dla pracodawcy. O tożsamości stanowisk nie będzie decydować ich formalne wyodrębnienie w strukturze organizacyjnej, ale właśnie ustalenie zakresów obowiązków i przypisanych do nich funkcji.

Pułapka 2 – pozorność w zakresie przyczyny likwidacji stanowiska pracy

Decyzja o likwidacji stanowiska pracy ma zawsze swoje uzasadnienie w konkretnych okolicznościach. Może być spowodowana zmianami w strukturze organizacyjnej, powierzeniem określonych zadań zewnętrznym usługodawcom, brakiem zapotrzebowania na pewien rodzaj pracy, czy względami ekonomicznymi. Wskazanie przyczyny likwidacji stanowiska pracy mieści się, zdaniem Sądu Najwyższego, w pojęciu obowiązku wskazania konkretnej przyczyny wypowiedzenia. Jeśli zatem pracodawca na etapie informowania pracownika o przyczynach likwidacji wskazuje na przykład zmiany w strukturze organizacyjnej, to w toku postępowania sądowego będzie musiał udowodnić jego związek z likwidacją stanowiska pracy. Powoływanie się na inne okoliczności, o których pracownik nie był wcześniej informowany, na przykład na względy ekonomiczne, nie będą przez sąd brane pod uwagę. Wynika to z faktu, że w ramach postępowania sądowego mogą być dowodzone jedynie te okoliczności stanowiących powód zakończenia umowy o pracę, o których poinformowano wcześniej pracownika.

Pułapka 3 – likwidacja stanowiska pracy jest jedynie zamiarem pracodawcy

Orzecznictwo sądowe wskazuje, że proces zmian organizacyjnych bywa rozciągnięty w czasie, a w konsekwencji termin faktycznej likwidacji stanowiska nie zawsze pokrywa się z terminem wypowiedzeniem umowy o pracę. W takim jednak przypadku pracodawca broniący swojej decyzji w sądzie musi wykazać, że proces zmian trwa i jego efekt jest już przesądzony. Jako przykład można powołać podjęcie uchwał przez pracodawcę, poinformowanie pracowników o zmianach w strukturze, zamówienie modyfikacji systemów informatycznych do obsługi nowej organizacji pracy itp. Jeśli jednak rozwiązanie umowy o pracę opiera się jedynie na samym zamiarze likwidacji stanowiska pracy i nie towarzyszą mu konkretne decyzje, rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji stanowiska pracy będzie uznane za nieuzasadnione. W takim wypadku nie dochodzi bowiem do rzeczywistej likwidacji stanowiska pracy ani nic nie wskazuje na to, żeby skutek taki miał nastąpić w określonym terminie. W efekcie wskazanie tej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę jest pozorne.

Autopromocja

Webinarium: Rozliczanie czasu pracy w praktyce: podróż służbowa, bankiet, szkolenie

Termin: 13 maja 2024 r.

Sprawdź

Pułapka 4 – brak wskazania kryterium doboru pracownika

Jeżeli likwidacja dotyczy jednego z kilku takich samych stanowisk pracy, a więc zwolnieniu podlega jeden pracownik spośród wielu wykonujących taką samą pracę, samo wskazanie, że przyczyną wypowiedzenia jest likwidacja stanowiska pracy nie będzie wystarczające dla uznania, że jest ono uzasadnione. W takim przypadku pracodawca musi dodatkowo wskazać kryterium doboru co znaczy, że musi wyjaśnić pracownikowi, jakie okoliczności zadecydowały o tym, że to akurat on został zwolniony. Orzecznictwo sądowe przyjmuje, że kryterium doboru może stanowić staż pracy, posiadanie umiejętności przydatnych z punktu widzenia pracodawcy, a także sytuacja osobista poszczególnych pracowników. Brak wskazania kryterium doboru może skutkować wadliwością wypowiedzenia umowy o pracę.

Podsumowanie

Wskazanie likwidacji stanowiska pracy jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę będzie uzasadnione tylko pod warunkiem, że pracodawca faktycznie podjął działania w tym kierunku, zarówno od strony formalnej, jak i faktycznej. W ten sposób można uniknąć sporu na tle zasadności wypowiedzenia.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

[1] Wyrok z dnia 9 maja 2019 r., ws. I PK 40/18.