REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Udzielanie zaległych urlopów wypoczynkowych z 2010 r.

Marek Rotkiewicz
Prawnik specjalizujący się w prawie pracy. Autor i współautor około 60 książek z tego zakresu, w tym kilku komentarzy oraz autor ponad 4000 artykułów. Wykładowca na licznych szkoleniach (przeprowadzonych ponad 6000 godzin szkoleniowych).

REKLAMA

Urlopy wypoczynkowe niewykorzystane w 2010 r. powinny być udzielone do końca pierwszego kwartału 2011 r. Pracodawca może nawet zmusić do tego pracowników, narzucając im terminy odbycia zaległych urlopów. Zaległości te powinien rozłożyć tak, aby nie zakłócić organizacji pracy. Jeśli z tych powodów nie każdy pracownik będzie mógł w pierwszym kwartale pójść na urlop, nie oznacza to, że można go w ogóle pozbawić. Trzeba go udzielić później. Inaczej pracodawca może odpowiadać za popełnienie wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w roku, za który przysługuje (art. 161 k.p.). Jeżeli jednak z jakichś przyczyn tak się nie stanie, np. z powodu przerwania urlopu lub konieczności przesunięcia jego terminu, zaległy urlop powinien zostać wykorzystany do końca pierwszego kwartału następnego roku (art. 168 k.p.).

Autopromocja

Powstanie zaległości urlopowych jest bardzo często także wynikiem stosunkowo małej kontroli pracodawcy nad wykorzystywaniem urlopów. Jest to możliwe szczególnie wówczas, gdy w firmie zrezygnowano z tworzenia planów urlopowych i urlopy są udzielane bez ustalonego harmonogramu, czyli tylko na wnioski pracowników.

Termin zaległego urlopu

Stwierdzenie, że pozostały z ubiegłego roku urlop wypoczynkowy należy wykorzystać do końca pierwszego kwartału następnego roku, należy rozumieć tak, że zaległy urlop powinien się rozpocząć przed końcem marca. Tak podchodzą do tego eksperci prawa pracy i inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy. Pracodawca nie musi zatem wymagać, aby pracownik odbył cały zaległy urlop w okresie pierwszego kwartału. Jeśli np. pracownikowi zostało 10 dni urlopu niewykorzystanego w 2010 r., ma prawo zwrócić się do pracodawcy z prośbą o udzielenie go, począwszy od 28 marca 2011 r., a pracodawca może się na to zgodzić. Uzgodnień należy dokonać na piśmie i w aktach osobowych pracownika umieścić wskazany wniosek.

Obowiązek udzielenia urlopu najpóźniej do końca pierwszego kwartału roku następnego nie oznacza dla pracownika możliwości swobodnego wykorzystania tego urlopu. Jak podkreślił Sąd Najwyższy (SN), prawo do urlopu i wykorzystanie urlopu w danym roku kalendarzowym lub najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego nie może być realizowane w sposób dowolny, bez uzgodnienia z pracodawcą (wyrok z 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I PK 88/08, M.P.Pr. 2009/4/196).

Niewykorzystanie zaległego urlopu do końca pierwszego kwartału nie oznacza jednak, że pracownik traci do niego prawa. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.). Jak wskazuje SN, rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje, bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (wyrok z 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 367/0, OSNP z 2003 r., nr 2, poz. 38).


Dalszy ciąg materiału pod wideo

Narzucenie urlopu przez pracodawcę

Orzecznictwo sądowe i opinie ekspertów są zgodne co do tego, że pracodawca może jednostronnie skierować pracownika na zaległy urlop. SN wskazał np., że z art. 168 k.p. wynika dla pracodawcy obowiązek udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w terminie określonym w tym przepisie, a udzielenie urlopu we wskazanym terminie nie wymaga od pracodawcy uzyskania zgody pracownika i jest dla niego wiążące (wyrok z 7 maja 2008 r., sygn. akt II PK 313/07, OSNP 2009/17-18/229). Pracodawca może więc w czasie udzielonego urlopu nie dopuścić pracownika do pracy, a przejawiana przez pracownika gotowość do pracy nie może prowadzić do nabycia przez niego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

To oznacza, że można przymusić pracowników do wykorzystania urlopu w tym czasie. Inne podejście – uzgodnienie z pracownikiem terminu wykorzystywania urlopów zaległych – prowadziłoby potencjalnie do odpowiedzialności pracodawcy za wykroczenia przeciwko prawom pracownika w związku z nieudzielaniem urlopów. Za to grozi grzywna do 30 tys. zł.

Już na początku roku warto zobowiązać pracowników do wykorzystywania zaległych urlopów w okresie pierwszego kwartału – np. poprzez pismo wewnętrzne, ustną informację na zebraniu załogi – i jednocześnie poinformować poszczególnych pracowników o liczbie dni niewykorzystanego przez nich urlopu. Pozwoli to łatwiej zaplanować pracę zakładu pracy.

Zmiana pracodawcy

W przypadku rozwiązania stosunku pracy, pracodawca musi się rozliczyć z należnego u niego urlopu. Przyjmuje się, że przeniesienie niewykorzystanego urlopu na kolejny stosunek pracy jest możliwe, ale wymaga wyraźnej zgody pracownika i nowego pracodawcy. Nie odbywa się to automatycznie.

Przepisy nie mogą narzucać na nowego pracodawcę obciążeń wynikających z poprzednich umów o pracę pracownika. Aktualna wciąż pozostaje opinia Sądu Najwyższego z 1980 r., zgodnie z którą nowy zakład pracy nie przejmuje obowiązku udzielenia urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo w poprzednim zakładzie pracy, chociażby stosunek pracy w dotychczasowym zakładzie został rozwiązany na mocy porozumienia stron w wyniku porozumienia zakładów pracy. Jest to możliwe, jeżeli porozumieniem między zakładami – za zgodą zainteresowanego pracownika – objęto obowiązek nowego zakładu udzielenia pracownikowi niewykorzystanego urlopu, do którego nabył prawo w dotychczasowym zakładzie (wyrok z 27 listopada 1980 r., sygn. akt I PRN 124/80, OSNC 1981/6/113).


Niewykorzystany urlop na żądanie

Obowiązek udzielenia zaległego urlopu do końca marca kolejnego roku nie dotyczy czterech dni urlopu na żądanie pracownika – wyjaśnił Departament Prawny Głównego Inspektora Pracy. Uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika w danym roku, nie przechodzi na następny. Zatem nieudzielanie pozostawionych poza inicjatywą pracodawcy i planem urlopów oraz porozumieniem w sprawie terminu wykorzystywania urlopu dni urlopu na żądanie, które wraz z końcem roku tracą swój specyficzny charakter, nie uważa się za naruszenie obowiązku wynikającego z art.168 k.p. (interpretacja z 7 kwietnia 2008 r., sygn. GPP-110-4560-170/08/PE).

Zamiana na pieniądze

Za niedopuszczalne należy uznać ustalenie pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, że zaległy urlop wypoczynkowy zostanie rozliczony ekwiwalentem pieniężnym.

W tym zakresie jednak należy zwrócić uwagę na uchwałę SN z 8 lipca 1999 r., w której stwierdził m.in.: „Wprawdzie zgodnie z art. 152 § 1 k.p. urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem pracownika do okresowego odpłatnego zwolnienia od pracy, stanowi formę prawa pracownika do wypoczynku i służy regeneracji jego sił, z czego wynika zasada przysługiwania urlopu w naturze, to jednak występują sytuacje, w których – z uwagi na niemożność wykorzystania urlopu w naturze – pracownikowi przysługuje zamiana prawa do urlopu w naturze na ekwiwalent pieniężny. Dotyczy to także urlopów zaległych.

Odnoszący się do tej kwestii art. 171 k.p. wymienia w § 1 kilka sytuacji, zaistnienie których powoduje po stronie pracownika powstanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Nie oznacza to jednak, iż w praktyce nie mogą wystąpić inne sytuacje, w których pracownik nie może wykorzystać urlopu wypoczynkowego w naturze”. Pogląd taki SN wyraził, wskazując na przykład rozpatrywanej wówczas sprawy, w której – jak podkreślił – „z przyczyn dotyczących pracodawcy ani dyrektor instytucji, ani główny księgowy nie mieli możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego w naturze, czego nie kwestionuje organ rentowy. W takiej sytuacji strony stosunku pracy mogły się umówić, że pracownicy otrzymają ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. Przepis art. 171 § 1 k.p. nie wyklucza takiej możliwości. Stanowi on bowiem tylko gwarancję prawa pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w sytuacjach w nim wymienionych. Natomiast nie ogranicza możliwości wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w innych sytuacjach – zgodnie z wolą stron stosunku pracy” (sygn. akt III ZP 10/99, OSNP 2000/6/233).

Pierwszeństwo należy jednak dać zasadzie wykorzystywania urlopu wypoczynkowego w naturze. Przepisy wskazują, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu (art. 152 § 2 k.p.). Prawo do urlopu należy rozumieć jako prawo do wypoczynku, a nie do ekwiwalentu za ten wypoczynek. Urlop zatem – do chwili zakończenia stosunku pracy – nie może być przedmiotem zamiany na świadczenie pieniężne. Do pracodawcy należy takie zorganizowanie przebiegu pracy, aby urlopy wypoczynkowe były przez pracowników wykorzystywane. Takie opinie wyrażane są także konsekwentnie przez ekspertów prawa pracy.


PRZYKŁAD 1: Niezdolność do pracy na urlopie

Pracownik miał zaplanowany urlop wypoczynkowy w grudniu 2010 r. (dwa tygodnie), jednak pierwszego dnia urlopu złamał sobie nogę. W przypadku powstania niezdolności do pracy urlop wypoczynkowy nie może być kontynuowany – ulega automatycznie przerwaniu. Pracownik ma wtedy obowiązek przekazania pracodawcy informacji o niezdolności do pracy. Niewykorzystana część urlopu powinna być wykorzystana w terminie późniejszym. W tym przypadku grudniowy urlop jest urlopem zaległym, możliwym do wykorzystania w 2011 r.

PRZYKŁAD 2: Niedopuszczenie pracownika do pracy

Pracodawca w pierwszym tygodniu stycznia 2011 r. poinformował pracowników o konieczności ustalenia terminów wykorzystywania przez nich zaległych urlopów. Jednocześnie wyznaczył dwa tygodnie na podanie tych propozycji i poinformował pracowników, że ich nieprzedstawienie w tym czasie spowoduje, że pracodawca jednostronnie wyznaczy daty urlopów. Jeden z pracowników nie przekazał swoich propozycji. Pracodawca wyznaczył mu termin wykorzystania zaległego urlopu w dniach 21–24 marca 2011 r. Pracownik ten postanowił, że 21 marca przyjdzie do pracy. Pracownik nie powinien być w tym dniu dopuszczony do pracy, o czym bezpośredni przełożony powinien go wcześniej powiadomić. Przełożony nie powinien zezwolić na wykonywanie w tym dniu obowiązków służbowych, a urlop powinien być zaznaczony w ewidencji czasu pracy pracownika.

PRZYKŁAD 3: Rozwiązanie stosunku pracy

Z końcem stycznia 2011 r. upłynie okres, na jaki zawarto umowę o pracę z jednym z pracowników. Z ubiegłego roku pozostało mu 40 godzin niewykorzystanego urlopu. Po rozwiązaniu stosunku pracy podejmie on zatrudnienie w innej spółce, która należy do właściciela spółki, z którą pracownik rozstanie się z końcem stycznia (obie spółki są osobami prawnymi). Zarówno pracownik, jak i spółka, w której zacznie pracę, godzą się na to, aby zaległy urlop wykorzystał on podczas zatrudnienia na podstawie nowej umowy o pracę.

W tym celu obaj pracodawcy (dotychczasowy i nowy) i pracownik powinni zawrzeć porozumienie. Będzie to rodzaj trójstronnej umowy, na podstawie której nowy pracodawca przejmie na siebie obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, którego nie wykorzystał do dnia rozwiązania stosunku pracy u poprzedniego pracodawcy, na co pracownik (jako dysponent urlopu) wyraża zgodę.

Podstawa prawna

Art. 161, 166, 168, 291 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 254, poz. 1700.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Majówka 2024 – kiedy dni wolne?

    Majówka 2024 – kiedy wypada? Jakie dni wolne wypadają w majówkę? W maju 2024 roku mamy aż 4 święta wolne od pracy. Sprawdź, kiedy wypada długi weekend majowy, a może nawet i dwa długie weekendy!

    Przygotuj się na ograniczenia w handlu w Wielką Sobotę. Sklepy będą pracować krócej!

    Wielkanoc tuż, tuż, więc nic dziwnego, że sklepy są oblężone. W Wielki Piątek wiele z nich przedłużyło godziny handlu. Warto zrobić wcześniej zakupy, bowiem w sobotę handel będzie ograniczony. W jakich godzinach sklepy będą handlować w Wielką Sobotę?

    ZUS: 1431 zł odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Od 1 kwietnia 2024 r. nowe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

    Od 1 kwietnia 2024 r. obowiązują nowe, wyższe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Lekarz orzecznik może przyznać 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy przed weekendem majowym jest niedziela handlowa? Jak wypadają niedziele handlowe w kwietniu?

    REKLAMA

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy w kwietniu 2024 jest niedziela handlowa? Jakie kary za pracę w dni niehandlowe?

    ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?

    Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Dodatki funkcyjne w sądach

    Dodatki funkcyjne w sądach - trwają prace nad przepisami. Mają się zmienić zasady wynagradzania sędziów pełniących funkcje rzeczników dyscyplinarnych. Proponowane zmiany mają charakter przekrojowy, dotyczą modyfikacji wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych, Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach apelacyjnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach okręgowych oraz Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Ministra Sprawiedliwości, i służą dostosowaniu wysokości dodatków do rzeczywistego obciążenia zadaniami związanymi z pełnieniem tych funkcji. 

    Jak zarządzać zespołem? Liderem nie trzeba się urodzić. Liczy się cel i chęć współpracy z innymi

    Osoby zarządzające zespołem mają kluczowe znaczenie dla firmy. Prawie co czwarty pracownik chciałby, by jego przełożony częściej go doceniał. Blisko połowa jest gotowa odejść z pracy z powodu szefa.

    REKLAMA

    Odmienne poglądy polityczne pracownika a dyskryminacja

    Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia. Dal pracodawcy liczy się dyspozycyjność pracownika. Wytypowanie do zwolnienia pracownika, przebywającego na długotrwałym urlopie bezpłatnym i korzystającego w tym czasie z innego źródła utrzymania, stanowi obiektywne i racjonalne kryterium doboru do wypowiedzenia umowy o pracę, co nie świadczy o charakterze dyskryminacyjnym zwolnienia. Zgodne z zasadami współżycia społecznego jest przyjęcie przez pracodawcę jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia ich dyspozycyjności, rozumianej jako możliwość liczenia na obecność pracownika w pracy, w czasie na nią przeznaczonym, gdy przeciwieństwem tak rozumianej dyspozycyjności są częste absencje pracownika, spowodowane złym stanem zdrowia, jak również inne przypadki usprawiedliwionej nieobecności.

    REKLAMA