Badania wstępne i okresowe w czasie pandemii – nowe przepisy

Co zmieniło się od 16 grudnia 2020 r.?

W art. 1. pkt 2 Ustawy z dnia 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw wprowadza się zmiany w art. 12a Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a więc w tzw. ustawie covidowej. Przepis ten dotyczy zawieszenia obowiązków związanych z badaniami okresowymi do pracy uregulowanymi w Kodeksie pracy i badaniami kierowców zawodowych uregulowanymi w ustawie o transporcie drogowym w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Art. 12a ust. 2 i 3 otrzymały nowe brzmienie:

Autopromocja

„2. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa w ust. 1, i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.

3. W przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Lekarz ten może przeprowadzić badanie i wydać orzeczenie lekarskie w trybie określonym w art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Do orzeczenia lekarskiego stosuje się odpowiednio art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2020 r. poz. 702, 1493 i 1875). Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika.”.

Zmianie uległa jedynie liczba dni:

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

• przewidzianych na podjęcie zawieszonych ustawą covidową obowiązków (ust. 2) oraz
• ważności orzeczenia lekarskiego wydanego przez innego lekarza (ust. 3).

Poprzednie brzmienie tej regulacji przewidywało odpowiednio termin 60-dniowy i 30-dniowy. Obecnie został wydłużony do 180 dni i zrównany dla podjęcia zawieszonych obowiązków oraz ważności orzeczenia lekarskiego wydanego przez innego lekarza.

Do kiedy zawieszone są obowiązki z zakresu badań okresowych i badań kierowców?

Ustawa covidowa w art. 12 a wprowadza zawieszenie obowiązków wynikających z przepisów bhp na czas stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Są to obowiązki wynikające z następujących przepisów:

1. art. 229 § 2 Kodeksu pracy zdanie pierwsze – „pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim”;
2. art. 229 § 4a Kodeksu pracy w zakresie badań okresowych – „okresowe badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę”;
3. art. 229 § 5 Kodeksu pracy – „Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:

• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami;
• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.”

4. art. 39a ust. 1 pkt 6 ustawy o transporcie drogowym – „Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może zatrudnić kierowcę, jeżeli osoba ta ukończyła szkolenie okresowe”;
5. art. 39d ust. 2 ustawy o transporcie drogowym – „Kierowca obowiązany jest co pięć lat, począwszy od dnia uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej poświadczającego uzyskanie kwalifikacji, ukończyć szkolenie okresowe odpowiednio do pojazdu, którym wykonuje przewóz drogowy”;
6. art. 39f ustawy o transporcie drogowym - dotyczący obowiązku uzyskania przez kierowcę wpisu do polskiego krajowego prawa jazdy;
7. art. 39j ustawy o transporcie drogowym - dotyczący badań lekarskich kierowców wykonujących przewóz drogowy przeprowadzanych w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
8. art. 39k ustawy o transporcie drogowym - dotyczący przeprowadzania badań psychologicznych kierowców wykonujących przewóz drogowy;
9. art. 39l ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym – „Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany do kierowania kierowców na:

a) szkolenia okresowe,

b) badania lekarskie i psychologiczne”.

Wyżej wymienione obowiązki w czasie pandemii są zawieszone. Nowelizacja ustawy covidowej wydłuża termin na podjęcie wykonywania zawieszonych obowiązków z 60 do 180 dni po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii.

Autopromocja

BHP w firmie. Obowiązki pracodawców

Sprawdź

Do kiedy ważne jest orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza?

Druga zmiana polega na przedłużeniu ważności orzeczenia lekarskiego wydanego przez innego lekarza. Chodzi o sytuację, gdy z powodu braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, takie badanie przeprowadza inny lekarz. Wydaje on wówczas odpowiednie orzeczenie lekarskie. Zgodnie z nową regulację traci ono moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Dotychczas orzeczenie to traciło ważność z upływem 30 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. Okres ten został więc znacznie wydłużony.

Kiedy nie przeprowadza się badań wstępnych?

Kolejna zmiana wprowadzona Tarczą 6.0 polega na dodaniu w art. 12a ustawy covidowej ust. 5 w brzmieniu:

„5. W trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii:

1) w stosunku do osoby zatrudnianej na stanowisko pracy inne niż administracyjno-biurowe okresy, o których mowa w art. 229 § 1¹ pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zostają wydłużone do 180 dni;

Autopromocja

Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

2) wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy.”

W związku z powyższym w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

Autopromocja

ZFŚS
Zasady tworzenia i prowadzenia

Sprawdź

1. przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 180 dni (wcześniej było to 30 dni) po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
2. przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 180 dni (wcześniej było to 30 dni) po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Rezygnuje się także ze wstępnych badań lekarskich w przypadku osób zatrudnianych na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania, a pracodawca uzna, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020, poz. 1842)

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2020, poz. 1320)

Ustawa o transporcie drogowym (Dz. U. z 2019, poz. 2140 oraz z 2020, poz. 875 i 1087)