REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Weksel w prawie pracy

Anna Puszkarska
Ekspert PFR Portal PPK
Weksel w prawie pracy
Weksel w prawie pracy

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy prawa pracy nie zawierają wyraźnego zakazu wystawiania weksli w stosunkach pracy. Pracodawcy często korzystają z takiego zabezpieczenia, w szczególności przy powierzeniu pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Jednak zdaniem Sądu Najwyższego posługiwanie się wekslem do zabezpieczenia roszczeń pracodawcy wobec pracowników jest niezgodne z prawem. Stanowisko to podzielają także resort pracy i PIP.

Przepisy ustawy – Kodeks pracy (dalej: k.p.) nie zawierają wyraźnego zakazu wystawiania przez podwładnych weksli w celu zabezpieczenia roszczeń pracodawcy ze stosunku pracy. Pracodawcy często rozważają zatem korzystanie z takiego zabezpieczenia, zwłaszcza w razie powierzenia zatrudnionemu mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. W takich sytuacjach nie wiadomo z góry, jaka będzie kwota roszczenia pracodawcy i termin zapłaty, dlatego w grę wchodzą weksle in blanco, czyli weksle niezupełne w chwili wystawienia. Do weksla in blanco sporządza się z reguły porozumienie wekslowe (deklarację wekslową), określające, kiedy i jak można uzupełnić taki weksel.

Autopromocja

Zobacz: Odpowiedzialność pracownicza za szkody w mieniu powierzonym

Pracownik zatrudniony na stanowisku kierownika magazynu – w celu zabezpieczenia roszczeń odszkodowawczych pracodawcy z tytułu ewentualnego niedoboru – wystawił i wręczył pracodawcy weksel własny in blanco z deklaracją wekslową. W razie stwierdzenia niedoboru, zakładając ważność zobowiązania wekslowego, pracodawcy przysługiwałyby wobec podwładnego dwa roszczenia – ze stosunku pracy oraz z weksla. Wybór między nimi należałby do pracodawcy, przy czym mógłby on tylko raz uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności. Suma wekslowa, na jaką pracodawca miałby prawo wypełnić weksel, nie mogłaby przekraczać wysokości niedoboru obciążającego pracownika.

Posiadanie weksla ułatwia wierzycielowi dochodzenie roszczeń. Na podstawie art. 485 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) sąd w postępowaniu nakazowym wydaje nakaz zapłaty przeciwko osobie zobowiązanej z należycie wypełnionego weksla, którego prawdziwość i treść nie budzą wątpliwości. Wydając nakaz zapłaty, sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić w całości roszczenie wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd może jednak na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie tego nakazu (art. 492 § 3 k.p.c.).

Rekomendowany produkt: Komplet Zmiany w prawie pracy + kodeks pracy gratis

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W przypadku sporu z pracownikiem i dochodzenia roszczeń z weksla przed sądem może się jednak okazać, że sąd uzna zobowiązanie wekslowe podwładnego za nieważne. Podnosi się bowiem, że nie można obciążać pracownika odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną pracodawcy bez udowodnienia przesłanek tej odpowiedzialności określonych w Kodeksie pracy. Takie stanowisko prezentuje obecnie zarówno Sąd Najwyższy, jak i resort pracy oraz PIP.

Zakres odpowiedzialności

Przepisy Kodeksu pracy regulujące zasady odpowiedzialności materialnej pracowników wyodrębniają 2 typy tej odpowiedzialności:

1) na zasadach ogólnych – za szkodę spowodowaną niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych (art. 114–122 k.p.) oraz

2) za szkodę w powierzonym mieniu (art. 124–127 k.p.).

W razie dochodzenia od pracownika odszkodowania na zasadach ogólnych na pracodawcy ciąży obowiązek udowodnienia szkody, winy podwładnego oraz normalnego związku przyczynowego między powstaniem szkody a zachowaniem pracownika. Niewykazanie choćby jednej z tych przesłanek spowoduje oddalenie powództwa. W razie wyrządzenia szkody z winy nieumyślnej pracownik ponosi odpowiedzialność w granicach rzeczywistej straty pracodawcy (bez uwzględnienia utraconych korzyści), a odszkodowanie nie może przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Tylko w sytuacji, gdy pracownik wyrządził szkodę umyślnie, jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Zobacz: Dbałość o mienie zakładu pracy a zakres obowiązków pracownika

Pracownik, który umyślnie wyrządził szkodę pracodawcy, jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

W przypadku dochodzenia przez pracodawcę roszczeń na podstawie przepisów Kodeksu pracy o odpowiedzialności pracownika za powierzone mienie, obowiązuje nieco inny rozkład ciężaru dowodu. Pracodawca musi wykazać wyłącznie powierzenie mienia i wyrządzoną szkodę. Pracownik odpowiada za nią w pełnej wysokości. Może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z niezależnych od niego przyczyn, a w szczególności na skutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Istnienie zobowiązania wekslowego pogorszyłoby sytuację zatrudnionego. Miałoby to znaczenie zwłaszcza w razie przeniesienia przez pracodawcę weksla na inną osobę (indos).

Pracownik, któremu powierzono służbowy laptop z obowiązkiem zwrotu, wręczył pracodawcy jako zabezpieczenie weksel własny in blanco. Do tego weksla sporządzono deklarację wekslową. Pracodawca uzupełnił jednak weksel niezgodnie z tą deklaracją i przeniósł go przez indos na inną osobę. W takim przypadku pracownik nie mógłby w procesie wekslowym bronić się zarzutami, że uzupełnienie weksla, stanowiącego podstawę powództwa, nastąpiło niezgodnie z deklaracją. Podnoszenie takich zarzutów byłoby możliwe tylko wtedy, gdyby posiadacz weksla, niebędący jego bezpośrednim odbiorcą, nabył weksel w złej wierze albo przy jego nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Nieważność zobowiązania

We wcześniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego przyjmowano dopuszczalność stosowania zabezpieczeń wekslowych w stosunkach pracy. Jednym z takich orzeczeń jest wyrok SN z 3 czerwca 1969 r. (sygn. akt III PRN 35/69, OSNC 1970/3/47). Sąd uznał, że deklaracja wekslowa stwierdzająca wyrażenie zgody na uzupełnienie weksla in blanco do oznaczonej w niej wysokości w związku z niewyliczeniem się kierownika sklepu (będącego wystawcą weksla in blanco) z towarów przyjętych przez niego do sklepu, dotyczy tylko tego sklepu, którego kierownictwo powierzono wystawcy weksla na podstawie umowy obowiązującej w chwili udzielenia zabezpieczenia wekslowego. Nie dotyczy to sytuacji, gdy w treści tej deklaracji wyraźnie objęto odpowiedzialnością wekslową także wyrównanie niedoboru, jaki wynikł w innej placówce po przeniesieniu do niej wystawcy weksla za jego zgodą. Natomiast w wyroku SN z 18 marca 1998 r. (sygn. akt I PKN 436/97, OSNP 1999/4/126) podkreślono, że abstrakcyjny charakter zobowiązania z weksla in blanco nie zwalnia sądu z obowiązku ustalenia, czy i w jakim zakresie pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w powierzonym mu mieniu, a w konsekwencji – czy wypełnienie weksla jest zgodne z deklaracją wekslową.

Zobacz również: Weksel - zabezpieczenie roszczeń pracodawcy w stosunku pracy?

Później nastąpiła jednak zmiana linii orzeczniczej. W wyroku z 26 stycznia 2011 r. (sygn. akt II PK 159/10, patrz: www.ekspert3.inforlex.pl) SN przyjął, że ani przepisy, ani zasady prawa pracy nie przewidują stosowania przepisów prawa wekslowego do stosunku pracy. Przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V Kodeksu pracy, określającym zasady odpowiedzialności materialnej pracowników, wykluczają wystawienie weksla gwarancyjnego jako środka zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w mieniu pracodawcy, co oznacza, że taki weksel jest nieważny z mocy prawa. Sąd Najwyższy podkreślił, że dochodzenie przez pracodawców roszczeń z tytułu każdego rodzaju odpowiedzialności materialnej pracowników wymaga zawsze ustalenia podstaw, przesłanek i zasad jej ponoszenia przez pracownika według przepisów Kodeksu pracy.

Stanowisko to podziela resort pracy. W piśmie MPiPS z 3 kwietnia 2013 r. wyjaśniono, że posługiwanie się wekslem do zabezpieczenia roszczeń pracodawcy wobec pracownika powstałych ze stosunku pracy jest działaniem niezgodnym z prawem. Podstawą takiego działania pracodawcy nie może być art. 300 k.p. Artykuł ten nie przewiduje bowiem możliwości stosowania w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy innych przepisów prawa cywilnego niż Kodeks cywilny, a zatem także prawa wekslowego. Również zgodnie z wyjaśnieniami PIP (www.pip.gov.pl) zasady odpowiedzialności materialnej pracowników reguluje Kodeks pracy i w tym zakresie należałoby uznać za niedopuszczalne stosowanie weksli jako zabezpieczenia roszczeń pracodawcy z tytułu szkody wyrządzonej przez pracownika. PIP podkreśliła jednak, że z uwagi na brak jednoznacznych zapisów ustawowych, które wprost wyłączałyby stosowanie weksli w stosunkach pracy, pojawiające się w tej kwestii wątpliwości mogłyby zostać rozstrzygnięte wyłącznie na drodze legislacyjnej. Prace legislacyjne podjęte w tym zakresie po wskazanym wyżej wyroku SN nie zostały jednak zakończone (por.: www.sejm.gov.pl, nr druku 1752).

Odpowiedzialność pracowników reguluje Kodeks pracy, jednak nie zakazuje wprost stosowania weksli w stosunkach pracy.

Po zakupieniu nowych maszyn produkcyjnych spółka uzyskała od obsługujących je pracowników weksle własne in blanco, które zgodnie ze sporządzonymi deklaracjami wekslowymi miały zabezpieczać roszczenia spółki o odszkodowanie w razie uszkodzenia tych maszyn przez zatrudnionych. Wkrótce potem jedna z maszyn została nieumyślnie uszkodzona przez pracownika. Spółka chce uzupełnić otrzymany weksel i dochodzić na jego podstawie zapłaty w postępowaniu nakazowym. W takim przypadku powinna pamiętać, że dochodzone przez nią odszkodowanie nie może przekraczać kosztu naprawy uszkodzonej maszyny i nie może obejmować korzyści utraconych przez spółkę z powodu przerwy w produkcji spowodowanej awarią tego urządzenia. Odszkodowanie nie może także przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego podwładnemu, który uszkodził maszynę, w dniu wyrządzenia szkody. Spółka musi także liczyć się z tym, że sąd rozpoznający tę sprawę uwzględni wykładnię przepisów dokonaną przez Sąd Najwyższy i uzna zobowiązanie wekslowe pracownika za nieważne.

Inne sposoby zabezpieczenia

Nie tylko weksel jest kwestionowany jako sposób zabezpieczenia roszczeń pracodawcy względem pracownika. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2008 r. (sygn. akt II PK 120/07, OSNP 2009/3–4/40) wyjaśnił, że na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez podwładnego szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 114 i następne k.p.) nie można zastrzec kary umownej. Wątpliwości budzi także dopuszczalność poddania się egzekucji w akcie notarialnym, który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości określonej w tym akcie, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności (art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c.).

Polecamy produkt: Serwis Prawno-Pracowniczy

W opinii Sądu Najwyższego z 23 września 2013 r. dotyczącej projektu nowelizacji Kodeksu pracy (www.sejm.gov.pl, druk nr 1752) stwierdzono, że wyłączenie przez ustawodawcę możliwości poddania się przez pracownika egzekucji w akcie notarialnym w celu zabezpieczenia przyszłych wierzytelności pracodawcy nie miałoby dostatecznego uzasadnienia potrzebą ochrony pracownika jako słabszej strony stosunku pracy. W opinii tej podkreślono jednak, że poddanie się przez pracownika egzekucji w akcie notarialnym nie zmienia zasad odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika określonych w Kodeksie pracy, lecz stwarza tylko tytuł egzekucyjny, który – po nadaniu klauzuli wykonalności – umożliwi prowadzenie egzekucji wobec dłużnika bez konieczności postępowania przed sądem. W razie egzekwowania niezasadnych roszczeń pracownikowi przysługiwałoby powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Porozmawiaj o tym na FORUM

Podstawa prawna:

- art. 114–127, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1662),

- art. 1, art. 10, art. 11, art. 101 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282; ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 1529),

- art. 485 § 2, art. 492 § 3, art. 777 § 1 pkt 5, art. 840 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 101; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 539),

- art. 483 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 539).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Praca w Święta Wielkanocne

    Kiedy wypadają Święta Wielkanocne 2024? Praca w Poniedziałek Wielkanocny i Niedzielę Wielkanocną - czy przysługuje za to dodatek? Czy za pracę w Wielkanoc (w niedzielę oraz święto) przysługuje rekompensata?

    Światowy Dzień Świadomości Autyzmu

    Dzień 2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Został on ustanowiony w 2008 r. Jego celem jest propagowanie wiedzy na temat autyzmu i budowanie wrażliwości społecznej w tym zakresie. Wiele osób neuroróżnorodnych wciąż spotyka się z trudnościami w znalezieniu odpowiedniego dla siebie miejsca pracy. Kiedy dojdzie już do zatrudnienia ważne jest to jak pracodawcy i współpracownicy traktują osoby z autyzmem. 

    Komunikat ZUS: 29 marca 2024 r. kontakt z ZUS będzie możliwy tylko przez Platformę Usług Elektronicznych - PUE ZUS

    W Wielki Piątek, 29 marca 2024 r., wszystkie placówki ZUS będą zamknięte. W tym dniu czynna będzie jedynie Platforma Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

    BHP: Bony, talony, kupony zamiast posiłku profilaktycznego. Kiedy i komu przysługują, kto wydaje

    Pracownicy zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych mają prawo do posiłków profilaktycznych. Zamiast posiłku w formie dania gorącego pracodawca może im przekazać bony, talony, kupony i inne dowody uprawniające do otrzymania produktów spożywczych lub posiłku.

    REKLAMA

    Profilaktyk - czy ten zawód medyczny ochroni nas przed kolejną epidemią?

    Profilaktyk - czy ten zawód medyczny ochroni nas przed kolejną epidemią? Profilaktyk będzie się zajmował oceną sytuacji zdrowotnej i społecznej populacji, jej potrzeb, określaniem priorytetów jak i opracowywaniem danych epidemiologicznych. Trzeba wiedzieć, że od dnia 26 marca obowiązują nowe zawody medyczne, takie jak: profilaktyk, asystentka stomatologiczna, elektroradiolog, higienistka stomatologiczna, instruktor terapii uzależnień, opiekun medyczny, optometrysta, ortoptystka, podiatra, protetyk słuchu, technik farmaceutyczny, technik masażysta, technik ortopeda, technik sterylizacji medycznej, terapeuta zajęciowy.

    Terapeuta zajęciowy - nowość, szczególnie dla niepełnosprawnych

    Terapeuta zajęciowy, często pracuje z osobami wykluczonymi społecznie (chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi, bezrobotnymi). Często wykorzystuje różnorodne metody aktywności życiowej pacjentów, stara się przeciwdziałać powstawaniu przewlekłego stanu chorobowego lub trwałego kalectwa oraz wspierać podopiecznego w przystosowaniu do życia w społeczności szpitalnej i pozaszpitalnej. Głównymi zadaniem terapeuty zajęciowego jest dobór odpowiednich form terapii, dostosowanych do stanu zdrowia, potrzeb, zainteresowań i możliwości podopiecznego. Trzeba wiedzieć, że to nowy zawód medyczny.

    Dożywotnie świadczenie honorowe: Co miesiąc dodatkowe 6246,13 zł od ZUS

    Świadczenie honorowe to dodatkowe pieniądze od ZUS dla osób, które ukończyły 100 lat życia. Od 1 marca 2024 r. kwota świadczenia honorowego dla nowych stulatków wynosi 6246,13 zł brutto.

    Rada Ochrony Pracy: Marszałek Sejmu Szymon Hołownia wręczył akty powołania członkom Rady

    27 marca 2024 r. Szymon Hołownia, marszałek Sejmu RP, powołał nową Radę Ochrony Pracy. Akty powołania na nową kadencję odebrało 25 członków Rady.

    REKLAMA

    10000 zł brutto – ile to netto?

    10000 zł brutto wynagrodzenia - ile to netto? Umowa o pracę zawiera wynagrodzenie brutto, od którego należy odjąć składki ZUS, składkę zdrowotną i zaliczkę na podatek. Pozostaje wynagrodzenie netto. Oblicz za pomocą kalkulatora, ile na rękę z 10000 zł brutto otrzyma pracownik.

    Wybierasz się do urzędu, ZUS-u , czy na pocztę w Wielki Piątek? Lepiej sprawdź, które placówki są czynne

    Wielki Piątek nie jest dniem wolnym od pracy, ale nie wszystkie urzędy będą otwarte. Niektóre urzędy marszałkowskie i gminne będą zamknięte, a inne skrócą godziny pracy do 13:00.

    REKLAMA