Tematy - Roszczenia ze stosunku pracy, Orzecznictwo SN

Z odpowiedzialności za bezpieczeństwo w procesie pracy nie zwalnia pracodawcy niedopełnienie lub naruszenie obowiązków z zakresu bhp przez jego pracowników, którzy nie sprawowali właściwego nadzoru nad wykonywaniem pracy przez poszkodowanego pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2019 r., I PK 137/18).

Od soboty 7 września br. weszły w życie zmiany w Kodeksie pracy. Uległy im zapisy dotyczące dyskryminacji i równego traktowania, mobbingu, świadectwa pracy oraz przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy, a także szczególnych uprawnień pracowników. Ekspertka z kancelarii prawnej Ecovis Legal Poland wyjaśnia, jak nowelizacja kodeksu wpłynie na pracowników i pracodawców.

Osoby urodzone po 1948 roku mogą starać o rekompensatę za pracę przed monitorem kineskopowym. Praca ta zakwalifikowana została jako praca w szczególnych warunkach (sygnatura akt - III UK 150/18).

Ciężkie naruszenie obowiązków przez pracodawcę może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia. Niemniej jednak pojęcie ciężkiego naruszenia obowiązków ma charakter raczej nieprecyzyjny i ogólny, w związku z tym generuje wiele pytań i wątpliwości, które rozstrzyga ogólna praktyka oraz orzecznictwo sądów.

W większości przypadków Kodeks pracy nie precyzuje jakie mogą być powody zwolnienia, a zgodnie z Kodeksem pracy, każdy pracodawca zobowiązany jest wskazać konkretną podstawę rozwiązania umowy. Poniżej przedstawione orzecznictwo Sądu Najwyższego z ostatnich lat rozstrzyga wątpliwe kwestie dotyczące przyczyn zwolnienia pracownika.

ZUS ma prawo kwestionować wysokość składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli uzna, że firmy świadomie zawyżają zarobki pracowników w celu wyłudzenia przez nich zasiłku chorobowego - tak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2017 r.

Od 5 września 2017 r. pracodawcy zatrudniający członków swojej rodziny mają obowiązek opłacać za nich składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. FGŚP gwarantuje pracownikom wypłatę świadczeń w przypadku niewypłacalności pracodawcy.

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 kodeksu pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika ograniczone jest terminem jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, kodeks pracy nie przewiduje wprost żadnego ograniczenia czasowego odnoszonego do przyczyny wypowiedzenia (daty jej wystąpienia, czy dowiedzenia się o niej przez pracodawcę). Czy w związku z tym pracodawca może bez jakichkolwiek ograniczeń powoływać się na przyczynę wypowiedzenia niezależnie od okresu, który upłynął od jej wystąpienia, czy też dowiedzenia się o tej przyczynie przez pracodawcę?

Czy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega pracowniczym ubezpieczeniom społecznym? Czy wspólnicy mogą zatrudniać osoby współpracujące?

Zgodnie z art. 11(2) kodeksu pracy, pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Art. 11(3) kodeksu pracy stanowi z kolei, iż jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.

Zgodnie z art. 18(3b) § 1 kodeksu pracy za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn dyskryminacyjnych określonych w przepisach kodeksu pracy, którego skutkiem jest w szczególności rozwiązanie stosunku pracy, chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami. Jak wobec tego pracodawca powinien dokonywać rozwiązania umowy o pracę z przyczyn organizacyjnych, w sytuacji gdy następuje likwidacja jednego lub kilku spośród większej liczby jednakowych stanowisk i konieczne jest dokonanie wyboru pracowników do zwolnienia, aby nie naruszyć zasady równego traktowania w zatrudnieniu?

Zgodnie z art. 94(3)§2 kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. W orzecznictwie Sądu Najwyższego można znaleźć przykłady takich działań lub zachowań, które w okolicznościach danej sprawy zostały uznane za mobbing. Znajomość tych przykładów jest bez wątpienia pomocna dla pracodawcy w celu ustalenia jakim konkretnie działaniom lub zachowaniom należy zapobiegać, a także dla pracownika w celu dokonania wstępnej przedsądowej oceny, czy miał lub ma miejsce mobbing.

Zgodnie z art. 94(3) § 2 kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. W orzecznictwie Sądu Najwyższego można znaleźć przykłady takich działań lub zachowań, które w okolicznościach danej sprawy nie zostały uznane za mobbing. Znajomość tych przykładów jest bez wątpienia pomocna w szczególności dla pracownika w celu dokonania wstępnej przedsądowej oceny, czy miał lub ma miejsce mobbing, a w związku z tym oceny potencjalnych szans ewentualnych roszczeń dotyczących mobbingu.

Zgodnie z art. 94(3) § 2 kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Definicja ta wydaje się na pierwszy rzut oka dość skomplikowana, co więc należy wykazać w postępowaniu sądowym, aby sąd uznał, iż doszło do mobbingu?

Prezydent skierował do Sejmu projekt noweli Kodeksu pracy, który ma ułatwić pracownikom realizację uprawnień pracowniczych. Ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Zgodnie z art. 94(3) § 2 kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Kiedy można więc uznać, iż dane działania lub zachowania były uporczywe i długotrwałe?

Możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma oczywiście bardzo istotne praktyczne znaczenie dla ochrony interesów gospodarczych pracodawcy oraz interesów ekonomicznych pracownika. Czy i na jakich warunkach można więc wcześniej niż to założono w podpisanej umowie (ustalając okres obowiązywania zakazu konkurencji) rozwiązać umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy? Jedną z możliwych do zastosowania instytucji jest instytucja wypowiedzenia umowy.

Zgodnie z art. 101(2) § 2 kodeksu pracy zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu wskazanego w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w szczególności w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz. Co to oznacza w praktyce dla pracodawcy i dla pracownika?

Zgodnie z art. 101(2) § 1 kodeksu pracy umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być zawarta z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Czy w związku z tym pracodawca może skutecznie kwestionować taką umowę i wynikający z niej obowiązek zapłaty odszkodowania pracownikowi twierdząc, iż zawierając umowę był w błędzie w zakresie posiadania przez pracownika dostępu do szczególnie ważnych informacji?

Zgodnie z art. 101(2) § 1 kodeksu pracy umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być zawarta z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Kto i co decyduje o tym, czy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji? Czy pracownik może skutecznie kwestionować zakaz konkurencji twierdząc, iż nie posiadał dostępu do szczególnie ważnych informacji?

Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, które zawierane są pomiędzy pracodawcą i pracownikiem (zgodnie z definicjami tych pojęć zawartymi odpowiednio w art. 3 i art. 2 kodeksu pracy) uregulowane są przepisami kodeksu pracy. Natomiast zakaz konkurencji w przypadku świadczenia usług na podstawie umów cywilnych o świadczenie usług (art. 750 kodeksu cywilnego), do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o umowie zlecenia, nie jest uregulowany przepisami kodeksu cywilnego. Ustalenie zakazu konkurencji przez strony takiej umowy cywilnej zarówno na okres jej trwania, jak na okres po jej zakończeniu jest jednak możliwe zgodnie z zasadą swobody umów (art. 353(1) kodeksu cywilnego).

Sposób obliczania odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma bez wątpienia bardzo istotne znaczenie praktyczne zarówno dla byłego pracodawcy zobowiązanego do wypłaty takiego odszkodowania, jak i dla byłego pracownika, który powstrzymuje się od działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy, albowiem różnice w wysokości takiego odszkodowania przy przyjęciu różnych sposobów jego obliczania mogą być bardzo znaczące.

Zgodnie z Kodeksem pracy roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Przedawnienie roszczenia oznacza, że nie może być już dochodzone przed sądem.

Od 1 stycznia 2017 roku pracownik ma 21 dni na odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy. Przed zmianą termin ten wynosił 7 dni. Jak wygląda kwestia przepisów przejściowych?

Pracownik może wystąpić z roszczeniem o wydanie lub sprostowanie świadectwa pracy. Obok roszczeń niemajątkowych wiążących się ze świadectwem pracy, pracownik może również dochodzić odszkodowania od pracodawcy.

Zwalniany pracownik miałby 14 dni na odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę - zakłada projekt ustawy Kodeksu pracy. Dotychczasowe przepisy przewidują 7-dniowy termin na wniesienie sprawy do sądu pracy.

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą w każdym czasie rozwiązać łączącą ich umowę o pracę za okresem wypowiedzenia. Czasami zdarza się, że pracodawca wypowiada umowę o pracę, a następnie w okresie wypowiedzenia wręcza pracownikowi zwolnienie dyscyplinarne. Czy jest to dopuszczalne i jakie roszczenia w związku z tym przysługują?

Postępowanie o roszczenia ze stosunku pracy jest prowadzone przed sądem pracy. W sprawach pracowniczych można występować do sądu pracy w przypadkach wskazanych przez przepisy Kodeksu pracy.

Prawo pracy wyróżnia dwa podstawowe terminy do dochodzenia roszczeń - 7 i 14 dni. W jakich sytuacjach stosuje się 7 dni, a w jakich 14 dni? Czy w razie przekroczenia terminu można wnioskować o jego przywrócenie?

Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2014 r. (I PZP 2/14) za pracę w ramach pełnienia dyżuru medycznego dopełniającego czas pracy lekarza do obowiązującej go przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy przysługuje jedynie dodatek w wysokości określonej przez odpowiednio stosowane przepisy art. 150 1 § 1-3 k.p.

Czy weksel może stanowić zabezpieczenie roszczeń pracodawcy? W związku z interpelacjami poselskimi oraz komentarzami prasowymi dotyczącymi występowania praktyki stosowania weksla w celu zabezpieczenia roszczeń wobec pracownika powstałych ze stosunku pracy, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 2013 r. przedstawiło swoje stanowisko w tej sprawie.

Szkoda w majątku osób trzecich powstała na skutek wypadku samochodowego lub kradzieży auta firmowego będzie likwidowana w razie winy pracownika z ubezpieczenia zawartego przez pracodawcę. Natomiast pracodawcy przysługuje roszczenie wobec pracownika o odszkodowanie za spowodowanie uszczerbku w majątku zakładu pracy. Zakres odpowiedzialności, jaką ponosi pracownik, jest uzależniony od zasad, na jakich doszło do użytkowania samochodu.

Pozew złożony przez pracownika przeciwko pracodawcy często jest elementem sporu, w którym wzajemne roszczenia wobec siebie zgłaszają obie strony stosunku pracy. W przypadku gdy pracownik złoży własny pozew, pracodawca – nie czekając na zakończenie tej sprawy – może złożyć pozew wzajemny. Jeżeli będzie on dopuszczalny, obydwie sprawy zostaną rozpoznane łącznie.

Wypłata wynagrodzenia za pracę jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy. Jeżeli wynagrodzenie zostało wypłacone później niż w ustalonym u pracodawcy terminie, pracownik może żądać odsetek za czas odpowiadający okresowi opóźnienia.

Niedochowanie przez pracownika terminu do zaskarżenia czynności prawnej pracodawcy skutkującej rozwiązaniem umowy o pracę zawsze prowadzi do oddalenia powództwa, bez względu na to, czy rozwiązanie umowy o pracę było zgodne z prawem lub uzasadnione.

Obowiązek pracodawcy szanowania dóbr osobistych pracownika obejmuje także zapobieganie i przeciwdziałanie naruszaniu tych dóbr przez innych podległych mu pracowników. Z tego względu tolerowanie takich naruszeń stanowi przyczynienie się pracodawcy do wynikającej z nich szkody, uzasadniające jego własną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy jego organu.

Za jednakową pracę lub pracę jednakowej wartości należy wypłacić takie samo wynagrodzenie. W przeciwnym wypadku pracownik otrzymujący niższe wynagrodzenie będzie miał uzasadnione powody do wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o odszkodowanie z powodu dyskryminacji.

W przypadku zróżnicowania wynagrodzenia pracowników z przyczyn dyskryminujących pracownikowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie. W takiej sytuacji sąd pracy może również orzec o zmianie zasad wynagradzania pracownika na przyszłość.

Coraz większa świadomość pracowników w zakresie przysługujących im praw powoduje, że wiele sporów znajduje swój finał w sądzie. Często spotykanymi postępowaniami sądowymi są sprawy o zapłatę wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

Przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się do stosunku pracy wówczas, gdy mamy do czynienia z luką w prawie pracy, tj. gdy dany stan faktyczny nie mieści się w żadnej z hipotez norm prawnych.

Pracodawca nie musi wywiązywać się z umowy przedwstępnej dotyczącej zatrudnienia kandydata do pracy, jeżeli nie ma obiektywnej możliwości jego zatrudnienia. Nadejście terminu określonego w umowie przedwstępnej nie oznacza bowiem automatycznego zawarcia umowy o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 2011 r., sygn. akt I PK 2/11).

Pracownik musi zgłosić swoją gotowość do pracy w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku przywracającego do pracy. Zgłoszenie może nastąpić w każdej formie, np. telefonicznie.

Pracownik i pracodawca, między którymi zaistniał spór, powinni dążyć do jego polubownego rozwiązania. Jeśli jednak nie jest to możliwe, stronom pozostaje droga sądowa. Przed wstąpieniem na ścieżkę procesową warto wiedzieć, jakie warunki trzeba spełnić, by móc dochodzić swoich praw przed sądem pracy, a także kto i w jakim zakresie może reprezentować stronę w postępowaniu.

Jeżeli w umowie o pracę określono zasady przyznawania premii, to pracownik może domagać się jej wypłaty przed sądem pracy. Gdy zasad tych nie określono, to mamy do czynienia z nagrodą, która nie ma charakteru roszczeniowego.

Brak pisemnej zgody pracownika na wykonywanie dodatkowych obowiązków bez podwyżki wiąże się z możliwością powództwa sądowego o ustalenie wysokości dodatkowego wynagrodzenia.

Jeden z naszych byłych pracowników odwołał się od wypowiedzenia umowy o pracę. Domagał się odszkodowania za 3 miesiące pracy. W trakcie postępowania sądowego zawarliśmy z pracownikiem ugodę. Nie była ona zawarta przed sądem na rozprawie, jej treść nie została wpisana do protokołu rozprawy ani sąd nie zatwierdzał jej w drodze postanowienia. W ugodzie zobowiązaliśmy się do wypłaty na rzecz pracownika kwoty 36 000 zł (tj. 1,5-krotności jego wynagrodzenia za pracę). Po zawarciu ugody pracownik złożył do sądu wniosek o umorzenie postępowania, który został uwzględniony przez sąd. Czy od kwoty 36 000 zł należy opłacić podatek i składki?

Samorządowiec, który osiągnął wiek emerytalny w czasie, kiedy pobierał zasiłek chorobowy po wadliwym rozwiązaniu umowy o pracę, ma prawo do odprawy emerytalnej - stwierdził Sąd Najwyższy.

Informacja dotycząca wysokości wynagrodzenia pracownika należy do kategorii jego dóbr osobistych i podlega ochronie. Jednakże, jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego, nie można zwolnić dyscyplinarnie kadrowej, która zdradziła dane osobowe pracowników, żeby udowodnić przed sądem dyskryminację płacową w swoim zakładzie pracy.

Roszczenia ze stosunku pracy, Orzecznictwo SN

Postępowanie pracownika naruszające zasady bhp i sprzeczne z poleceniem pracodawcy nie wyklucza współodpowiedzialności pracodawcy za wypadek przy pracy

Zmiany dla pracowników i pracodawców od 7 września 2019 r.

Rekompensata za pracę przed monitorem kineskopowym

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę

Przyczyny zwolnienia pracownika w orzecznictwie

ZUS ma prawo sprawdzać wysokość wynagrodzenia

Jak opłacać składki na FGŚP po 5 września 2017 r.

Czy istnieje termin dla dokonania wypowiedzenia umowy o pracę?

Wspólnik spółki z o.o. a składki ZUS

Dyskryminacja a tzw. "zwykłe" nierówne traktowanie w zatrudnieniu

Zwolnienie pracownika z przyczyn organizacyjnych a dyskryminacja

Działania lub zachowania grożące uznaniem za mobbing

Działania lub zachowania niebędące mobbingiem

Przesłanki mobbingu

Prezydencki projekt zmian w Kodeksie pracy - jakie zmiany?

Mobbing – uporczywość i długotrwałość nękania

Wypowiedzenie klauzuli konkurencyjnej

Ustanie przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji

Błąd pracodawcy przy wyborze pracownika do objęcia klauzulą konkurencyjną

Dostęp do szczególnie ważnych informacji a klauzula konkurencyjna

Zakaz konkurencji w umowach cywilnych o świadczenie usług

Wysokość odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Przedawnienie roszczeń pracowniczych

Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę – nowy termin od 2017 r.

Roszczenia związane ze świadectwem pracy

Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę w terminie 14 dni - projekt

Zwolnienie dyscyplinarne w okresie wypowiedzenia a roszczenia

Postępowanie o roszczenia ze stosunku pracy

Terminy do dochodzenia roszczeń w sprawach z zakresu prawa pracy

Dodatek za dyżur medyczny - uchwała SN

Weksel - zabezpieczenie roszczeń pracodawcy w stosunku pracy?

Odpowiedzialność pracownika za wypadek samochodem służbowym

Gdy swoich roszczeń dochodzi pracodowca

Dochodzenie przez pracodawcę roszczeń w pozwie wzajemnym

Wypłaty jakich składników wynagrodzenia może domagać się pracownik

Skutki spóźnionego odwołania pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę

Odpowiedzialność pracodawcy za krzywdę wyrządzoną pracownikowi przez innego pracownika

Dyskryminacja w wynagradzaniu - uprawnienia pracownika

Czy sąd może orzec o zmianie zasad wynagradzania pracownika

W jaki sposób pracownik może udowodnić pracę w godzinach nadliczbowych

Kiedy można zastosować przepisy Kodeksu cywilnego w prawie pracy

Czy zawarcie umowy przedwstępnej oznacza zawsze obowiązek zatrudnienia pracownika

Warunki zatrudnienia pracownika przywróconego do pracy

Spór z pracownikiem: zawarcie ugody czy droga sądowa?

Kiedy pracownik może domagać się wypłaty premii

Dodatkowe obowiązki pracownika a wysokość wynagrodzenia

Czy od odszkodowania wynikającego z ugody pozasądowej należy odprowadzić składki i podatek

Prawo do emerytury po wadliwym zwolnieniu z pracy

Członek zarządu spółki reprezentantem w sprawie o zaległe składki ZUS

Ujawnienie danych osobowych pracowników w razie dyskryminacji płacowej