REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ograniczenia w stosowaniu dyżuru pracowniczego

Anna Czajkowska

REKLAMA

W praktyce zdarzają się przypadki nieprawidłowego stosowania przepisów o dyżurach pracowniczych. Jednym ze sposobów uniknięcia błędów związanych z planowaniem dyżurów jest przestrzeganie granic dobowego odpoczynku pracownika.

Instytucja dyżuru unormowana została przez ustawodawcę w art. 1515 § 1 k.p. Definicja legalna tego pojęcia ma następującą treść: „pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę”.

Autopromocja

Istota dyżuru

Podstawą do stosowania dyżuru pracowniczego jest konieczność zabezpieczenia możliwych potrzeb pracodawcy, np. w przypadku realnego prawdopodobieństwa wystąpienia awarii czy nagłej, niespodziewanej konieczności zastępstwa innego pracownika. Przyjmuje się, że zasadniczo pracownik nie może odmówić pełnienia dyżuru, który jest jednym z obowiązków pracowniczych (wyrok SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77).

Podczas dyżuru pracownik pozostaje wyłącznie w gotowości do świadczenia pracy – na ogół nie wykonuje żadnych innych dodatkowych czynności. Z tego też względu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli w jego trakcie pracownik nie świadczył pracy (art. 1515 § 2 zd. 1 k.p.). Natomiast czas dyżuru, w którym pracownik rzeczywiście świadczył pracę, jest wliczany do czasu pracy.

Nieodzowną cechą dyżuru jest wykonywanie go poza normalnymi godzinami pracy danego pracownika. Wiąże się to z koniecznością zaplanowania dyżuru w ramach przyjętej organizacji pracy w danym zakładzie pracy. Praca świadczona w trakcie dyżuru jest wykonywana poza obowiązującym wymiarem czasu pracy i dlatego stanowi ona pracę w godzinach nadliczbowych. Okres wydajnie świadczonej pracy w warunkach określonych w art. 1515 k.p. powinien być zawsze opłacany wraz z należnym dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Dyżur może być pełniony zarówno w miejscu pracy, jak i poza zakładem pracy. Ponadto może być też wykonywany w domu, co wprost wskazane jest w treści art. 1515 § 3 k.p. Przyjmuje się, że miejscem wyznaczonym przez pracodawcę może być zarówno miejsce stałego zamieszkania pracownika, jak i jego czasowego pobytu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ewidencja czasu pracy pracownika >>

Za czas dyżuru (z wyjątkiem tego pełnionego w domu) pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania (art. 1515 § 3 k.p.).

Dyżur a inne podobne instytucje

Pozostawanie pracownika w gotowości do świadczenia pracy, której nie może wykonywać z powodu okoliczności od niego niezależnych, takich jak opóźnienia w dostawie komponentów do zakładu pracy czy niewłaściwej organizacji pracy, nie jest tożsame z wykonywaniem przez niego dyżuru w rozumieniu art. 1515 k.p. Takie zdarzenie może być rozpatrywane w kontekście przestoju (art. 81 k.p.). Podobnie bezczynne pozostawanie w dyspozycji pracodawcy z powodu niemożności świadczenia pracy z przyczyn obiektywnych (np. warunków atmosferycznych) nie może być kwalifikowane jako pełnienie dyżuru.


Ze względu na pewne podobieństwa dyżur może być mylony z pozostawaniem w pogotowiu, a nawet dozorem urządzeń regulowanym w art. 136 k.p. Zasadniczą cechą odróżniającą wskazane instytucje od dyżuru jest wykonywanie ich w godzinach pracy pracownika wynikających z przyjętego systemu czasu pracy. Podobnie przestój (art. 81 k.p.) także występuje w czasie pracy pracownika, nie zaś poza normalnymi godzinami pracy.

Pozostawanie w pogotowiu do pracy czy dozór urządzeń wiążą się z natychmiastową gotowością do pracy w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Ze względu na charakter pracy niemożliwe jest konkretne planowanie intensywności pracy (np. rozładunek w dokach portowych), ponieważ okresy „wyciszenia” przeplatają się z okresami wytężonej pracy. Dozór urządzeń wiąże się z niewielką intensywnością pracy. Ze względu na potencjalnie ograniczony nakład pracy pracownik może również wykonywać inne dodatkowe czynności, np. dbanie o estetykę otoczenia miejsca pracy.

Czas pracy kierowców >>

Prawo do odpoczynku

Mimo że okres pełnienia dyżuru nie charakteryzuje się szczególną intensywnością ze strony pracownika, to czas dyżuru nie może naruszać prawa do dobowego oraz tygodniowego okresu odpoczynku. Wniosek ten wynika wprost z dyspozycji przepisu art. 1515 § 2 zd. 2 k.p. Ograniczenie dotyczy również dyżuru pełnionego w domu. Na przykład czas pełnienia dyżuru wraz z dobowym wymiarem czasu pracy oraz pracą w godzinach nadliczbowych zasadniczo nie może przekraczać 13 godzin ze względu na prawo pracownika do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w danej dobie. W związku ze wskazanymi ograniczeniami w ramach podstawowego systemu czasu pracy dyżur może wynosić maksymalnie 5 godzin, a w równoważnym systemie czasu pracy wyłącznie 1 godzinę w okresie doby. Jednak ograniczeń dotyczących dyżuru, w związku z dobowym i tygodniowym nieprzerwanym odpoczynkiem, nie stosuje się do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 1515 § 4 k.p.).

Prawidłowe odbywanie dyżuru

Niedopuszczalne jest obchodzenie przepisów art. 132 i 133 k.p. stanowiących o okresach odpoczynku przez pełnienie wydłużonego dyżuru pracowniczego. Naruszenie prawa pracownika do nieprzerwanego dobowego lub tygodniowego odpoczynku jako naruszenie przepisów o czasie pracy, zgodnie z art. 281 pkt 5 k.p., jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika podlegającym karze grzywny. Oczywiste jest, że za faktycznie pełniony dyżur pracownikowi należy się rekompensata także w przypadku naruszenia prawa do odpoczynku.

Jako że praca efektywnie wykonywana w trakcie dyżuru jest pracą w godzinach nadliczbowych, bezcelowe jest wydawanie polecenia dyżuru pracownikom, którzy nie mogą świadczyć pracy w godzinach nadliczbowych. Przykładowo dotyczy to: kobiet w ciąży (art. 178 § 1 k.p.), pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4, którzy nie wyrazili zgody na pracę w nadgodzinach (art. 178 § 2 k.p.) czy pracowników młodocianych (art. 203 § 1 k.p.).

Prawidłowe określenie granic dyżuru, jak również jego odróżnienie od innych podobnych instytucji prawa pracy pozwoli uniknąć niepotrzebnych nieporozumień między stronami stosunku pracy. Znajdzie to także swoje odzwierciedlenie w wysokości świadczeń przysługujących pracownikowi w związku z wykonywaniem stosunku pracy, niejednokrotnie z korzyścią dla zatrudnionego. Zdarza się bowiem tak, że pracodawcy również z przyczyn niezawinionych błędnie polecają pełnienie dyżuru ponad maksymalny możliwy okres w danej dobie czy tygodniu, jak również utożsamiają dyżur z art. 1515 k.p. ze wspomnianymi powyżej instytucjami pozostawania pracownika w pogotowiu czy przestoju.

Podstawa prawna:

  • wyrok Sądu Najwyższego z 31 stycznia 1978 r. (I PRN 147/77, OSNC 1978/7/126).
Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    BHP: Bony, talony, kupony zamiast posiłku profilaktycznego. Kiedy i komu przysługują, kto wydaje

    Pracownicy zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych mają prawo do posiłków profilaktycznych. Zamiast posiłku w formie dania gorącego pracodawca może im przekazać bony, talony, kupony i inne dowody uprawniające do otrzymania produktów spożywczych lub posiłku.

    Profilaktyk - czy ten zawód medyczny ochroni nas przed kolejną epidemią?

    Profilaktyk - czy ten zawód medyczny ochroni nas przed kolejną epidemią? Profilaktyk będzie się zajmował oceną sytuacji zdrowotnej i społecznej populacji, jej potrzeb, określaniem priorytetów jak i opracowywaniem danych epidemiologicznych. Trzeba wiedzieć, że od dnia 26 marca obowiązują nowe zawody medyczne, takie jak: profilaktyk, asystentka stomatologiczna, elektroradiolog, higienistka stomatologiczna, instruktor terapii uzależnień, opiekun medyczny, optometrysta, ortoptystka, podiatra, protetyk słuchu, technik farmaceutyczny, technik masażysta, technik ortopeda, technik sterylizacji medycznej, terapeuta zajęciowy.

    Terapeuta zajęciowy - nowość, szczególnie dla niepełnosprawnych

    Terapeuta zajęciowy, często pracuje z osobami wykluczonymi społecznie (chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi, bezrobotnymi). Często wykorzystuje różnorodne metody aktywności życiowej pacjentów, stara się przeciwdziałać powstawaniu przewlekłego stanu chorobowego lub trwałego kalectwa oraz wspierać podopiecznego w przystosowaniu do życia w społeczności szpitalnej i pozaszpitalnej. Głównymi zadaniem terapeuty zajęciowego jest dobór odpowiednich form terapii, dostosowanych do stanu zdrowia, potrzeb, zainteresowań i możliwości podopiecznego. Trzeba wiedzieć, że to nowy zawód medyczny.

    Dożywotnie świadczenie honorowe: Co miesiąc dodatkowe 6246,13 zł od ZUS

    Świadczenie honorowe to dodatkowe pieniądze od ZUS dla osób, które ukończyły 100 lat życia. Od 1 marca 2024 r. kwota świadczenia honorowego dla nowych stulatków wynosi 6246,13 zł brutto.

    REKLAMA

    Rada Ochrony Pracy: Marszałek Sejmu Szymon Hołownia wręczył akty powołania członkom Rady

    27 marca 2024 r. Szymon Hołownia, marszałek Sejmu RP, powołał nową Radę Ochrony Pracy. Akty powołania na nową kadencję odebrało 25 członków Rady.

    10000 zł brutto – ile to netto?

    10000 zł brutto wynagrodzenia - ile to netto? Umowa o pracę zawiera wynagrodzenie brutto, od którego należy odjąć składki ZUS, składkę zdrowotną i zaliczkę na podatek. Pozostaje wynagrodzenie netto. Oblicz za pomocą kalkulatora, ile na rękę z 10000 zł brutto otrzyma pracownik.

    Wybierasz się do urzędu, ZUS-u , czy na pocztę w Wielki Piątek? Lepiej sprawdź, które placówki są czynne

    Wielki Piątek nie jest dniem wolnym od pracy, ale nie wszystkie urzędy będą otwarte. Niektóre urzędy marszałkowskie i gminne będą zamknięte, a inne skrócą godziny pracy do 13:00.

    Pracownicy chcą zmienić pracodawcę - raport z rynku pracy

    Aż 45% pracowników w Polsce chce zmienić pracodawcę - taka informacja wynika z raportu "Barometr Rynku Pracy".

    REKLAMA

    Urlop bezpłatny a zapis do PPK

    Urlop bezpłatny - jak wpływa na zapis do PPK? Okazuje się, że nie każda nieobecność w pracy przeszkadza w „zapisaniu” do PPK. Kiedy urlop bezpłatny opóźni zapis do PPK?

    Emerytury niższe od kwietnia 2024 r. - kiedy przejść na emeryturę?

    Emerytury będą niższe od 1 kwietnia 2024 r. - od tego dnia obowiązuje nowa tablica średniego dalszego trwania życia z GUS. Kiedy przejść na emeryturę? Którą tablicę ZUS bierze pod uwagę - z momentu złożenia wniosku o emeryturę czy osiągnięcia wieku emerytalnego?

    REKLAMA