REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy ZUS ma prawo kwestionować umowy o dzieło?

Krzysztof Stucke
Kancelaria Prawa Pracy
Czy ZUS ma prawo kwestionować umowy o dzieło?/ Fot. Fotolia
Czy ZUS ma prawo kwestionować umowy o dzieło?/ Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Kwestią sporną nie jest pytanie czy ZUS może kontrolować i kwestionować zawieranie umów o dzieło (w szczególności pod kątem opłacanych składek), lecz to w jaki sposób swoje ustawowe uprawnienia realizuje.

W art. 68 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej usus) ustawodawca zdefiniował, że do zakresu działania ZUS należy, m. in. „stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych”. Przepis ten, ani żaden inny nie daje ZUS uprawnienia do zajmowania się i rozstrzygania zagadnień z zakresu stosunków cywilnoprawnych, w tym do kwestionowania zawieranych umów cywilnoprawnych przez prywatne podmioty.

Autopromocja

Art. 83 usus daje ZUS możliwość wydawania decyzji miedzy innymi w zakresie zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń czy ustalania wymiaru składek i ich poboru. W kolejnym artykule (art.86 usus) określono, iż inspektorzy ZUS mogą przeprowadzać kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników. Taka kontrola może obejmować m.in. prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek i wpłat, do których pobierania zobowiązany jest Zakład.

Z przepisu tego jasno wynika, że ZUS ma prawo sprawdzać, jaki charakter ma praca wykonywana przez zatrudnioną osobę (czy ma cechy umowy o dzieło czy umowy zlecenia), czyli czy zawierane umowy są prawidłowo kwalifikowane, a co za tym idzie czy płatnik miał prawo uznać, że określone zobowiązanie nie rodzi konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Nie wynika natomiast prawo do zmiany rodzaju umów z umowy o dzieło na umowy o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami.

Polecamy produkt: Ustawa zasiłkowa 2016 z komentarzem (PDF)

W polskim systemie prawnym, zgodnie z art. 2 k.p.c., wyłączną kompetencję do rozpoznawania i rozstrzygania spraw cywilnych mają sądy powszechne.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z art. 2 k.p.c. wynika, że droga sądowa jest dopuszczalna w sprawach cywilnych, jeżeli do ich rozpoznania właściwe są sądy. Pojęcie spraw cywilnych zostało zdefiniowane w art. 1 k.p.c. Chodzi tu zarówno o sprawy cywilne w znaczeniu materialnym (wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy), jak i sprawy cywilne w znaczeniu formalnym (niewynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego lub prawa pracy, podlegające jednak załatwieniu według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, np. sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych). Zasadą w świetle art. 2 § 1 k.p.c. jest, że do rozpoznania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, z wyjątkami określonymi w art. 2 § 3 k.p.c.

Czy w takim razie ZUS jest bezradny i nie ma możliwości (lege artis) kwestionowania rodzaju zawartej umowy?

Sposób działania ZUS

Poniżej prawidłowy sposób działania ZUS:

1. W zakresie spraw regulowanych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 123 usus). Oznacza to m.in., że (...) ostateczne decyzje ZUS, od których nie wniesiono odwołania do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, mogą być uchylone, zmienione lub unieważnione na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jedynie z urzędu, a nie na wniosek strony – postanowienie Sądu Najwyższego z 25 lutego 2003 r. (III KKO 18/02, OSNP 2004/5/91).

2. Art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. przewiduje, że postępowanie administracyjne ulega zawieszeniu w przypadku, gdy rozstrzygnięcie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd. Takim zagadnieniem jest niewątpliwie kwalifikacja prawna zawartej i kontestowanej umowy. Zakład, nie może samodzielnie, poprzez inspektorów wydziału kontroli dokonać w tym zakresie ustaleń, gdyż są to ustalenia z zakresu stosunków cywilnych.

ZUS powinien złożyć stosowny pozew do sądu przeciwko przedsiębiorcy i jego współpracownikowi – o ustalenie, na podstawie art. 189 k.p.c.(powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny), że stosunek prawny łączący te podmioty to np. umowa zlecenia, a nie umowa o dzieło.

Dopiero po uzyskaniu prawomocnego (korzystnego) wyroku, sprawa administracyjna prowadzona przez ZUS mogłaby być procedowana dalej.


Przesłanką powództwa opartego na k.p.c. jest „interes prawny”. Powód żądając ustalenia stosunku prawnego lub prawa powinien wykazać, że została zagrożona jego sfera prawna, że istnieje niepewność prawa, którego ustalenia żąda. Wobec tego, że pojęcie interesu prawnego należy do zagadnień związanych z oceną zasadności powództwa, sąd rozstrzygający takie powództwo powinien dysponować precyzyjnie wskazanymi przez powoda okolicznościami, które składają się na treść tego interesu. 

Zawieszenie postępowania i złożenie przez ZUS pozwu do sądu powszechnego, wymusiłoby na organie aktywny udział w postępowaniu cywilnym (ciężar dowodu spoczywa na powodzie), rzetelne ustalenia faktów i materiału dowodowego.

Poniżej kila zasad o których ZUS „zapomina” kwestionując umowy o dzieło zawarte nawet kilka lat wcześniej i które były już poddawane weryfikacji.

Zasada ogólna praworządności (legalności) działania administracji publicznej

W myśl art. 7 Konstytucji RP (oraz art. 6 k.p.a.) organy władzy publicznej obowiązane są działać na podstawie i w granicach obowiązującego prawa oraz stać na straży praworządności.

Wszelkie czynności organów administracji publicznej muszą się mieścić w granicach prawa. Oznacza to, że ilekroć upoważnienie dane przez normę ustawową dopuszcza pewien zakres samodzielności organu, to może on z tej samodzielności korzystać wyłącznie w granicach określonych przepisem prawa.

Zasada należytego i wyczerpującego udzielania informacji

Zgodnie z treścią przepisu art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego, organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek".

Zasada wysłuchania stron

Zgodnie z art. 10 § 1 k.p.a., strona postępowania ma prawo brać czynny udział w każdym stadium postępowania. Zrealizowanie ogólnej zasady czynnego udziału strony w postępowaniu następuje poprzez umożliwienie stronie wypowiedzenia się, co do wszelkich przeprowadzonych dowodów. Jeżeli zatem organ administracji załącza nowe dokumenty, powinien powiadomić o tym strony i ponownie umożliwić im wypowiedzenie się co do ostatecznie zebranego materiału sprawy. Realizacja zasady czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym powinna być udokumentowana w aktach sprawy poprzez potwierdzenie, iż strona została pouczona o prawie zajęcia stanowiska wobec całości dowodów i żądań zawartych w aktach, a także poprzez zamieszczenie oświadczenia strony, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań (wyrok WSA w Lublinie z dnia 24 września 2009 r., sygn. akt II SA/Lu 306/09).

Zasada wyjaśniania stronom przesłanek

Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

Zasada pisemności

Zgodnie z art. 14 § 1 k.p.a. „sprawy należy załatwiać w formie pisemnej”. Przepis ten ustanawia zasadę pisemności postępowania administracyjnego. Obejmuje ona wszystkie czynności procesowe od momentu wszczęcia postępowania aż po jego zakończenie. Zasadę pisemności postępowania realizują przede wszystkim przepisy k.p.a. dotyczące protokołowania czynności procesowych oraz utrwalania ich w aktach sprawy w postaci adnotacji urzędowych.

Dołącz do nas na Facebooku!

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Decyzja o potrzebie wsparcia – kto wydaje i ile się czeka?

    Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia jest niezbędna dla osoby niepełnosprawnej do uzyskania świadczenia wspierającego. Kto wydaje decyzję o potrzebie wsparcia i ile się czeka? Gdzie złożyć wniosek?

    Pracownicy domowi i globalny kryzys opiekuńczy nad osobami niepełnosprawnymi i starszymi

    Rośnie globalne zapotrzebowanie na płatną opiekę, czy to nad osobami starszymi czy nad osobami niepełnosprawnymi. Coraz więcej państw na całym świecie, w tym szczególnie w UE boryka się z kryzysem opiekuńczym. Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) szacuje, że kobiety stanowią trzy czwarte z 75,6 miliona pracowników domowych na całym świecie. Konieczne jest zapewnienie im ochrony w zatrudnieniu, w tym ochrony ubezpieczeniowej. MOP alarmuje o implementację przepisów. Praca domowa jest w dalszym ciągu niedoceniana i niedostrzegana oraz że w znacznej części jest wykonywana przez kobiety i dziewczęta, z których wiele jest migrantkami lub członkami społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji i które są w szczególny sposób narażone na łamanie praw człowieka i pracownika, molestowanie seksualne czy dyskryminację. Czas to zmienić!

    Kolejne podwyżki w budżetówce. Jakie będą wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych?

    Wzrosną wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych. Minimalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego tych pracowników będą wynosiły od 4190 zł do 4640 zł. Natomiast maksymalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego będą wynosiły od 6000 zł do 12720 zł.

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie - przepis na sukces z 6 składników

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie nie mają łatwo. Mogą jednak przekuć swoją ponadprzeciętną wrażliwość w atut. Oto przepis na sukces dla osób wysoko wrażliwych od psycholog Aleksandry Kolińskiej. Potrzebujesz tylko 6 składników.

    REKLAMA

    Podwyżki w budżetówce. Nowelizacja przepisów o wynagradzaniu pracowników administracji rządowej i innych jednostek

    Szykują się podwyżki dla kolejnych grup pracowników budżetówki. Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów trafił zapis o kolejnym projekcie rozporządzenia. Chodzi o rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek.

    Zmotywowani do działania pracownicy to jeden z kluczowych sposobów budowania konkurencyjności na rynku
    Rozliczanie freelancera – praktyczne przykłady

    Rozliczanie freelancera przy umowie zlecenie i umowie o dzieło - jak to zrobić? Na co zwrócić uwagę przy corocznym rozliczeniu podatkowym? Jak rozliczać podatkowo freelancera z zagranicy?

    Nieobecność w pracy. Jak pracownik powinien usprawiedliwić nieobecność w pracy

    Pracownik, który nie stawi się do pracy, zobowiązany jest do usprawiedliwienia swojej nieobecności. Przepisy określają, jakie przyczyny usprawiedliwiają nieobecność w pracy. Jednak pracodawca może uznać także inne przyczyny wskazane przez pracownika i usprawiedliwić jego nieobecność w pracy.

    REKLAMA

    Czy będą zmiany w Kodeksie pracy? Trwają prace nad wydłużeniem urlopu macierzyńskiego

    Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, szefowa MRPiPS, zadeklarowała, że w maju ma być gotowy projekt ustawy wydłużającej urlop macierzyński. Powinien on być fakultatywny, nieprzymusowy, udzielany na wniosek i płatny w 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

    Limit zwolnienia lekarskiego w roku

    Limit zwolnienia lekarskiego w roku - ile maksymalnie można przebywać na L4? Po zasiłku chorobowym przysługuje świadczenie rehabilitacyjne. Ile wynosi i jakie dokumenty trzeba przedstawić, aby je uzyskać?

    REKLAMA