REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak zwolnić pracownika zgodnie z prawem i etyką?

Barbara Dąbrowska
Jak zwolnić pracownika zgodnie z prawem?
Jak zwolnić pracownika zgodnie z prawem?
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Zwolnienie pracownika z zachowaniem zasady poszanowania godności oraz uszanowaniem praw pracowniczych zawartych w Kodeksie pracy to jedno z najtrudniejszych zadań dla menedżera ds. personalnych i zarządu spółki. Jak rozstać się z pracownikiem zgodnie z prawem oraz etyką?

Wypowiadanie umowy o pracę z tytułu likwidacji stanowiska pracy wymaga nie tylko odniesienia się do odpowiednich regulacji prawnych, lecz także świadomości, że wszystkie zachowania przedstawicieli firmy wpłyną na jej wizerunek. Nieprzestrzeganie zasad ochrony danych osobowych i brak respektowania praw pracowniczych może wyeliminować firmę z grona preferowanych pracodawców. Jak rozstać się z pracownikiem zgodnie z prawem i etycznie?

Autopromocja

Jednym z najtrudniejszych wyzwań dla menedżera ds. personalnych i zarządu spółki jest wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę z zachowaniem zasady poszanowania godności pracownika oraz uszanowaniem praw pracowniczych zawartych w Kodeksie pracy, ustawie o ochronie danych osobowych i Kodeksie cywilnym.

Polecamy produkt: Jak przygotować się do zmian przepisów prawa pracy i ZUS w 2016 r. (PDF)

Na profesjonalne przeprowadzenie procesu zwalniania pracownika z pracy składają się następujące elementy:

● przygotowanie stosownej dokumentacji,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

● wręczenie wypowiedzenia umowy o pracę,

● wsparcie pracownika w zakresie zaoferowania szkoleń dla zwalnianych pracowników lub udzielenia przydatnych informacji na rynku pracy,

● zachowanie w tajemnicy przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, jak również warunków finansowych, w tym wysokości odprawy,

● sporządzenie prawidłowego świadectwa pracy zawierającego dane zgodne ze stanem faktycznym,

● prawidłowe wypłacenie odprawy i innych świadczeń.

Działania te wymagają wiedzy eksperckiej z zakresu wspomnianych wcześniej dokumentów oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzeń (...) (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Jak zwolnić z pracy?

Zacznijmy od sporządzenia wypowiedzenia umowy o pracę, dla celów dowodowych – w formie pisemnej. Bezwzględnie dokument musi być stworzony przez osobę posiadającą uprawnienia administratora danych osobowych w obszarze zarządzania kadrami w pełnym zakresie. W rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.), informacje dotyczące pracowników, w tym dotyczące określonych zdarzeń, takich jak wypowiedzenie umowy o pracę, mogą być dostępne jedynie dla ograniczonego kręgu osób u danego pracodawcy. Należą do nich między innymi osoby prowadzące sprawy osobowe, zatrudnienia i płac. Są one obowiązane zachowywać dane osobowe w poufności – zgodnie z art. 39 ustawy o ochronie danych osobowych.

Bezwzględnie osoba sporządzająca wypowiedzenie umowy o pracę dla osoby zatrudnionej w spółce powiązanej kapitałowo musi mieć pisemne upoważnienie administratora danych tej konkretnej spółki.

Sprawowanie funkcji członka zarządu w spółkach powiązanych kapitałowo (X i Y) nie upoważnia do zlecania stworzenia wypowiedzenia umowy o pracę menedżerowi ds. kadr spółki X dla pracownika spółki Y bez stosownego upoważnienia administratora danych osobowych spółki Y.

Gdy zaistnieje takie zdarzenie, menedżer ds. personalnych narusza art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych i naraża pracodawcę na wniesienie przez pokrzywdzoną osobę skargi do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z tytułu bezprawnego przetwarzania danych osobowych bez zgody wyrażonej na piśmie przez pracownika, któremu wręczono wypowiedzenie umowy o pracę, oraz bez stosownego upoważnienia administratora danych osobowych.

Inna sytuacja powstaje w odniesieniu do centrów usług wspólnych, które zostały powołane do obsługi określonych spółek powiązanych kapitałowo i zwyczajowo, posiadają one stosowne uprawnienia nadane przez administratorów danych osobowych oraz ważne umowy o przetwarzanie danych osobowych. To samo dotyczy spółek zewnętrznych wykonujących usługi z zakresu kadr i płac, jeśli posiadają wymaganą prawem dokumentację. Radcy prawni i adwokaci wykonujący usługi prawne dla pracodawców także powinni posiadać upoważnienia administratora danych do przetwarzania danych osobowych, jeśli świadczone przez nich usługi dotyczą tego obszaru (a nie ograniczają się jedynie do opiniowania umów i tworzenia regulaminów).

Zwolnienie ze świadczenia pracy

Kolejną ważną kwestią jest zamieszczenie w wypowiedzeniu umowy o pracę klauzuli zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za pracę. W niektórych przypadkach, ze względu na interes spółki, osoba, której wypowiedziano umowę o pracę, nie powinna nadal świadczyć pracy, szczególnie, jeśli piastowała kluczowe stanowisko i miała dostęp do dokumentów poufnych. Możemy dokonać takiej czynności tylko na zasadzie volent non fit iniuria, tj. zgodnie z porozumieniem stron stosunku pracy. Oznacza to, że musimy uzyskać na piśmie zgodę pracownika na nieświadczenie pracy w okresie wypowiedzenia z zachowaniem wynagrodzenia za pracę – wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2009 r. (II PK 202/08, OSNP 2010/19-20/231).

Zasady czy dowolność działania?

Samo wręczenie wypowiedzenia umowy o pracę musi się odbyć z poszanowaniem praw pracowniczych. Dla celów dowodowych przy wręczaniu wypowiedzenia umowy o pracę pracodawcę mogą reprezentować dwie osoby, aby uniknąć sytuacji dwuznacznych, gdy pracownik nie wyrazi zgody na podpisanie wypowiedzenia umowy o pracę.

Menedżer ds. personalnych, który ma uznanie u pracowników i jest osobą wiarygodną, z szacunkiem odnoszącą się do współpracowników, może skutecznie wypowiedzieć umowę o pracę przy współudziale tylko jednego świadka.

Nigdy nie zdarzyło mi się, aby pracownik nie podpisał stosownego dokumentu lub uciekł z pokoju podczas czytania wypowiedzenia umowy o pracę. Zdaję sobie jednak sprawę, że trudne sytuacje życiowe implikują nieprzewidywalne zachowania pracowników. Warto w swojej firmie wypracować najlepszą, zgodną z kodem etycznym, praktykę w tym zakresie.

Brak podpisu na wypowiedzeniu umowy o pracę nie ma żadnego znaczenia w odniesieniu do skuteczności wypowiedzenia umowy o pracę. Ważne jest, aby pracownik zapoznał się z treścią wypowiedzenia.

Z punktu widzenia ochrony danych osobowych niedopuszczalne jest natomiast, aby podczas wypowiedzenia umowy reprezentowały pracodawcę trzy osoby, w tym jedna lub dwie nieposiadające uprawnień administratora danych osobowych. Zadaniem zarządu i menedżera ds. personalnych nie jest osaczanie pracownika liczbą osób uczestniczących w wypowiedzeniu umowy. Są to działania niezgodne z cytowanym art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych i art. 111 Kodeksu pracy. Zarządzający jednostką gospodarczą powinni wykazać się empatią, kulturą osobistą i przestrzeganiem litery prawa, w tym poszanowaniem praw pracowniczych do ochrony danych osobowych i godności osobistej pracownika.

Niedopuszczalne jest także, aby o zwolnieniu z pracy informował nieupoważniony do przetwarzania danych osobowych kierownik działu IT, przed wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę, ponieważ otrzymał polecenie służbowe od prezesa zarządu zablokowania dostępów do komputera.

Dołącz do nas na Facebooku!

Czy unikać informowania?

Jeśli przyczyną zwolnienia z pracy jest zła sytuacja ekonomiczna pracodawcy lub zmiany organizacyjne, to należy o tym fakcie porozmawiać z pracownikami. Lepiej jeśli uzyskają informację u źródła niż będą czerpać wiedzę z plotek, które rozpowszechniają się bardzo szybko. Na ogół korporacje podejmują decyzje globalne o zamknięciu firmy w danym kraju, likwidacji działu, natomiast lokalne decyzje związane ze zwolnieniem konkretnej osoby w danym dziale podejmują lokalne władze spółki.

Prezes zarządu, jako osoba odpowiedzialna za działalność operacyjną firmy, nie powinien przekazywać pracownikowi informacji o następującej treści: „decyzja o Twoim zwolnieniu zapadła w Montrealu, Berlinie”, bo to nie jest prawda. Pracownik bardzo szybko zweryfikuje informację zarówno w Montrealu, jak i w Berlinie. Dobry menedżer bierze pełną odpowiedzialność za swoje decyzje i ponosi ich konsekwencje.

Po co outplacement?

Dla pracownika świadomość utraty pracy jest dużym stresem. Szczególnie dla osób, które pracowały w danej organizacji przez dłuższy czas i straciły kontakt z rynkiem pracy. Część pracodawców, aby pomóc im w tym trudnym okresie, organizuje w ramach tzw. zwolnienia monitorowanego wsparcie polegające na udzieleniu pomocy w poszukiwaniu nowych możliwości zatrudnienia.

Oczywiście widzę w tym zakresie ogromną rolę działu personalnego. Jeśli pracodawca nie oferuje takiego wsparcia, to pracownicy z działu HR mogą z własnej inicjatywy wesprzeć pracownika w trudnych chwilach: podać kontakty do firm zajmujących się rekrutacjami, pomóc w napisaniu życiorysu i listu motywacyjnego, przejrzeniu ofert. Na pewno takie działanie będzie świadczyło bardzo dobrze o pracodawcy. Można także zaproponować pracownikowi członkostwo w organizacji skupiającej byłych pracowników.

Zachowanie tajemnicy

Informacje na temat przyczyny zwolnienia z pracy, warunków zwolnienia z pracy oraz wartości odprawy, która dla menedżerów ze względu na poziom zarobków jest ograniczona ustawowo, są informacjami objętymi ochroną danych osobowych. Gdyby prezes zarządu wydawał swojej asystentce polecenie służbowe, aby powyższe ściśle tajne informacje przesłała wszystkim pracownikom czy współpracownikom, działanie to stanowiłoby naruszenie art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych, poprzez niezapewnienie przetwarzania danych osobowych zgodnie z prawem. Co więcej, narusza również dobra osobiste osoby zwolnionej. Aby powyższe informacje mogły trafić do osób postronnych, administrator danych musi posiadać wyrażoną na piśmie zgodę pracownika, którego dane osobowe dotyczą.

Uwaga Czytelnicy -> Na stronie www.personel.infor.pl w zakładce Narzędzia i uzupełnienia znajdą Państwo spis instytucji powołanych do kontroli respektowania praw pracowniczych.

Regulacje prawne

Aby wyeliminować ryzyko utraty reputacji dobrego pracodawcy, niedogodności wynikających z przesłuchań na komendzie policji i przed sądem karnym, długoletnich spraw w sądzie pracy oraz strat ekonomicznych w postaci płatności mandatów karnych i kosztów procesów sądowych należy przestrzegać m.in. następujących regulacji prawnych:

1. Kodeksu pracy ustawa z 26 czerwca 1974 r. art. 111 (Poszanowanie dóbr osobistych pracownika – Dz.U. nr 24, poz. 141),

2. Ustawy o ochronie danych osobowych z 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.),

3. Kodeksu cywilnego z 23 kwietnia 1964 r. art. 23 i 24 (Dobra osobiste człowieka i przesłanki ochrony dóbr osobistych – Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – jeśli pracodawca w celu wymuszenia na pracowniku zgody na rozwiązanie umowy na zasadach porozumienia stron będzie stawiał fałszywe oskarżenia, zarzucając mu brak kompetencji, będzie go poniżał w oczach pozostałych współpracowników, naruszy jego godność osobistą.

Naruszenie zasady respektowania praw pracowniczych niesie ze sobą skutki finansowe, a także wiąże się z utratą reputacji. Trudno odbudować markę dobrego pracodawcy, a tym bardziej zaufanie pracowników. Jeśli dochodzi do braku respektowania praw pracowniczych, jest to porażka zarządu firmy i eliminuje zarządzających z grona profesjonalnych menedżerów.

Autor: Barbara Dąbrowska

Absolwentka studiów MBA na Uniwersytecie Warszawskim akredytowanych przez Bloomsburg University of Pennsylvania i Universität Wuppertal, dyrektor ds. personalnych & compliance w Accounting & HR Services oraz menedżer wyższego szczebla w oddziale międzynarodowej korporacji z branży leasingowej ORIX Polska SA. Jest autorką publikacji branżowych na temat compliance i analizy, prowadzi webinaria w zakresie leasingu i podatków.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Personel i Zarządzanie

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Majówka 2024 – kiedy dni wolne?

    Majówka 2024 – kiedy wypada? Jakie dni wolne wypadają w majówkę? W maju 2024 roku mamy aż 4 święta wolne od pracy. Sprawdź, kiedy wypada długi weekend majowy, a może nawet i dwa długie weekendy!

    Przygotuj się na ograniczenia w handlu w Wielką Sobotę. Sklepy będą pracować krócej!

    Wielkanoc tuż, tuż, więc nic dziwnego, że sklepy są oblężone. W Wielki Piątek wiele z nich przedłużyło godziny handlu. Warto zrobić wcześniej zakupy, bowiem w sobotę handel będzie ograniczony. W jakich godzinach sklepy będą handlować w Wielką Sobotę?

    ZUS: 1431 zł odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Od 1 kwietnia 2024 r. nowe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

    Od 1 kwietnia 2024 r. obowiązują nowe, wyższe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Lekarz orzecznik może przyznać 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy przed weekendem majowym jest niedziela handlowa? Jak wypadają niedziele handlowe w kwietniu?

    REKLAMA

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy w kwietniu 2024 jest niedziela handlowa? Jakie kary za pracę w dni niehandlowe?

    ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?

    Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Dodatki funkcyjne w sądach

    Dodatki funkcyjne w sądach - trwają prace nad przepisami. Mają się zmienić zasady wynagradzania sędziów pełniących funkcje rzeczników dyscyplinarnych. Proponowane zmiany mają charakter przekrojowy, dotyczą modyfikacji wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych, Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach apelacyjnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach okręgowych oraz Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Ministra Sprawiedliwości, i służą dostosowaniu wysokości dodatków do rzeczywistego obciążenia zadaniami związanymi z pełnieniem tych funkcji. 

    Jak zarządzać zespołem? Liderem nie trzeba się urodzić. Liczy się cel i chęć współpracy z innymi

    Osoby zarządzające zespołem mają kluczowe znaczenie dla firmy. Prawie co czwarty pracownik chciałby, by jego przełożony częściej go doceniał. Blisko połowa jest gotowa odejść z pracy z powodu szefa.

    REKLAMA

    Odmienne poglądy polityczne pracownika a dyskryminacja

    Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia. Dal pracodawcy liczy się dyspozycyjność pracownika. Wytypowanie do zwolnienia pracownika, przebywającego na długotrwałym urlopie bezpłatnym i korzystającego w tym czasie z innego źródła utrzymania, stanowi obiektywne i racjonalne kryterium doboru do wypowiedzenia umowy o pracę, co nie świadczy o charakterze dyskryminacyjnym zwolnienia. Zgodne z zasadami współżycia społecznego jest przyjęcie przez pracodawcę jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia ich dyspozycyjności, rozumianej jako możliwość liczenia na obecność pracownika w pracy, w czasie na nią przeznaczonym, gdy przeciwieństwem tak rozumianej dyspozycyjności są częste absencje pracownika, spowodowane złym stanem zdrowia, jak również inne przypadki usprawiedliwionej nieobecności.

    REKLAMA