Kiedy przysługuje jednorazowe odszkodowanie z ZUS

Jednorazowe odszkodowanie

Na jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej może liczyć ubezpieczony, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty. Zasady i tryb przyznawania jednorazowego odszkodowania określają przepisy ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym w tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2009.167.1322 ze zm.). Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS-u.

Autopromocja

Wypadek przy pracy i choroba zawodowa

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, natomiast za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu

Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Jest to świadczenie spełniające równocześnie i częściowo funkcję kompensacyjną i funkcję zadośćuczynienia za krzywdę moralną z powodu kalectwa. Należy przy tym pamiętać, że z tytułu tego samego uszczerbku na zdrowiu doznanego w następstwie choroby zawodowej i wypadku przy pracy nie przysługują dwa (niezależne od siebie) jednorazowe odszkodowania (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11.10.2011 r., II UK 56/2011, LexPolonica nr 3869860).

Zobacz także: Jednorazowe odszkodowanie z tytułu doznania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

Stały i długotrwały uszczerbek na zdrowiu

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy, natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Należy podkreślić, iż na ustalenie uszczerbku nie ma wpływu kryterium ekonomiczne, czyli sam fakt niezdolności zarobkowania przez ubezpieczonego, ani czynnik psychologiczny czyli odczucie krzywdy przez ubezpieczonego, np. w przypadku okaleczenia twarzy.

Wysokość odszkodowania

Wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jest uzależniona od procentu uszczerbku na zdrowiu, którego doznał pracownik wskutek wypadku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.

Co ważne jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika

Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego. Należy wyjaśnić, że jeżeli stwierdzona pośmiertnie choroba zawodowa nie byłą współprzyczyną zgonu pracownika, to rodzina zmarłego nie otrzyma odszkodowania z tytułu śmierci pracownika wskutek choroby zawodowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.02.2013 r., II UK 189/2012, LexPolonica nr 5102653).

Polecamy serwis: Ochrona indywidualna

Autopromocja

BHP w firmie. Obowiązki pracodawców

Sprawdź

Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są: 

1. małżonek (nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy została orzeczona separacja);
2. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej;
3. rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

Wysokość odszkodowania

Wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci pracownika wynosi wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia, zróżnicowanego w zależności od liczby uprawnionych członków rodziny. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko oraz 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek rodziny. Gdy uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci wysokość ta zwiększa się o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie, na każde dziecko, natomiast gdy uprawnionymi są dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie, na drugie i każde następne dziecko.

Odszkodowanie dla pracownika a odszkodowanie dla rodziny pracownika

Kwestię wysokości odszkodowania dla pracownika i odszkodowania dla rodziny pracownika rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5.03.2003 r. (II UK 178/2002, LexPolonica nr 366025), który podał, że wypłata pracownikowi odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu powoduje zmniejszenie jednorazowego odszkodowania należnego członkom rodziny poszkodowanego pracownika, który zmarł wskutek następstw choroby zawodowej.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Autopromocja

Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź